Μαθητές και μαθήτριες των Β΄ και Γ΄ τάξεων τού Α΄ Αρσακείου Γυμνασίου Ψυχικού, στο πλαίσιο τού 9ου Παναρσακειακού Συνεδρίου για τον Μικρασιατικό Πολιτισμό, με την επίβλεψη τής Διευθύντριας κ. Ευδοκίας Πατσιλινάκου, χημικού, αφού πραγματοποίησαν βιβλιογραφική έρευνα και αναζήτησαν οικογενειακές μνήμες, μαρτυρίες και κειμήλια, συνέθεσαν εργασίες, οι οποίες περιγράφονται συνοπτικά στα κείμενα που ακολουθούν.
Οι εργασίες αποτυπώθηκαν συνοπτικά σε posters, όπως φαίνονται και στα συνημμένα αρχεία.
«Μη μου μιλάς για τ’ αηδόνι», Γιώργος Σεφέρης (εδώ)
«Μη μου μιλάς για τ’ αηδόνι» είναι στίχος από το ποίημα «Το σπίτι κοντά στη θάλασσα» από τη συλλογή «Κίχλη» τού Γιώργου Σεφέρη, που γράφτηκε μετά τη λήξη τού Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και αναφέρεται στη «χαμένη πατρίδα». Κίχλη είναι το πουλί τσίχλα. Στην ποιητική συλλογή, η «Κίχλη» είναι το όνομα ενός καραβιού. Ο άνθρωπος, σαν αδύναμο πουλί, οφείλει να κάνει ένα ταξίδι στο βάθος τού εαυτού του, ώστε να ανακαλύψει την ουσία τού πολιτισμού του, το νόημα τής ύπαρξής του, την κοινωνία που ο ίδιος χτίζει.
Το σπίτι κοντά στη θάλασσα ήταν το εξοχικό στο ψαροχώρι Σκάλα Βουρλών, τριάντα χιλιόμετρα δυτικά τής Σμύρνης.
Αικατερίνη Μπλάνα, Β΄ τάξη
"Η συμβολή των Μικρασιατών στον πολιτισμό και στην οικονομία τής Ελλάδας" (εδώ)
΄Έως και την υπογραφή τής Συνθήκης τής Λωζάννης το 1923, περίπου 1.500.000 Μικρασιάτες πρόσφυγες έφθασαν στην Ελλάδα. Ανάμεσά τους υπήρξαν αρκετοί πνευματικοί άνθρωποι που είχαν σημαντική συμβολή στην πολιτιστική, την οικονομική και την επιστημονική πρόοδο τής Ελλάδας. Ορισμένοι από αυτούς ήταν μικρά παιδιά όταν ήρθαν στη χώρα μας και όλη η παιδεία που έλαβαν προερχόταν από ελληνικά σχολεία και πανεπιστήμια. Αυτοί που είχαν ήδη διαγράψει σημαντική πορεία σε κάποιον τομέα ήταν λίγοι. Η εργασία αυτή αναφέρεται σε ορισμένους από τους Έλληνες των χαμένων πατρίδων οι οποίοι διέπρεψαν στις επιστήμες, στα γράμματα και στις τέχνες μετά την εγκατάστασή τους στην πατρίδα μας.
Αριστείδης Βεντούρης, Β΄ τάξη
"Λαϊκά παραμύθια και μύθοι τής Μικράς Ασίας" (εδώ)
Τα λαϊκά παραμύθια και οι μύθοι που έφεραν μαζί τους οι Έλληνες πρόσφυγες μετά τη μικρασιατική καταστροφή τού 1922 αποτελούν σημαντικό κομμάτι τού πολιτισμού μας. Απλοί άνθρωποι, βασιλιάδες, δράκοι, δένδρα που μιλάνε και ζώα με ανθρώπινες ιδιότητες συνθέτουν τον μαγικό κόσμο των παραμυθιών και μεταδίδουν μια αίσθηση μαγική. Συχνά, το μοτίβο που περιγράφουν το συναντάμε σε πολλά μέρη τού κόσμου και με παραλλαγές σε όλη την Ελλάδα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το παραμύθι από τα Βουρλά: «Ο Πετεινός και ο Σαρανταμπελάς», που αντιστοιχεί στον «Παπουτσωμένο Γάτο», μόνο που σε αυτή την εκδοχή έχουμε τον πετεινό που με τα τεχνάσματά του αλλάζει τη ζωή του φίλου του.
Ζωή Ρομποτή, Β΄ τάξη
"Καππαδοκία - Πόντος - Ιωνία: γαστριμαργικές διαδρομές" (εδώ)
Στην εργασία αυτή εξετάζονται οι διατροφικές ιδιαιτερότητες των Ελλήνων τής Μικράς Ασίας και, ειδικότερα, οι τοπικές κουζίνες τής Καππαδοκίας, τής Ιωνίας και τού Πόντου. Μπορεί οι πρόσφυγες να ήρθαν από χαμένες πατρίδες, δε χάθηκαν όμως και δεν ξεχάστηκαν οι παραδόσεις, οι συνταγές και οι γευστικές τους συνήθειες, οι οποίες καλλιεργήθηκαν πάνω στον κύκλο τής ανθρώπινης ζωής, από τη γέννηση μέχρι τον θάνατο. Τα βασικά είδη τής διατροφής τους ήταν: σιτάρι, πλιγούρι, αλεύρι, πετιμέζι, κρασί, γαλακτοκομικά προϊόντα, κρέας προβάτου ή αρνιού, θηράματα κυνηγιού και ποταμίσια ψάρια ή παστά.
Χρύσα Μαρούλη, Ειρήνη Παπαευαγγέλου, Β΄ τάξη
"Καππαδοκία: ο σιτοβολώνας τής Μικράς Ασίας" (εδώ)
Η πόλη τής Καππαδοκίας, αν και σχετικά ξερή, ήταν εξαιρετικά εύφορη. Είχε τον τίτλο τού σιτοβολώνα τής Μικράς Ασίας. Η βασική διατροφή τού πληθυσμού περιελάμβανε τα σιτηρά και τα παράγωγά τους και όσπρια. Από το διαιτολόγιό τους, φυσικά, δεν έλειπε και το κρέας, συνήθως προβάτου ή αρνιού. Όσο για ψαρικά, προτιμούσαν ποταμίσια ψάρια ή παστά. Το νωπό κρέας ήταν για αυτούς μια πολυτέλεια. Όταν είχαν καλεσμένους στο σπιτικό τους, τους προσέφεραν γιαούρτι με μέλι ή πετιμέζι. Το ψωμί το έπλαθαν σε στρογγυλά καρβέλια, τα οποία χαράκωναν στα τέσσερασε σε σχήμα σταυρού.
Ελβίρα Ελευθερία Χρυσικοπούλου, Β΄ τάξη
"Σμύρνη: Ξημερώνει γιορτή" (εδώ)
Στην εργασία αυτή παρουσιάζονται ήθη, έθιμα και παραδόσεις που αφορούν στις θρησκευτικές εορτές στη Σμύρνη, με βάση τις αναμνήσεις των προσφύγων τής πρώτης γενιάς, οι οποίοι επέζησαν τής Μικρασιατικής Καταστροφής και αφηγήθηκαν στα παιδιά τους την αληθινή ιστορία μιας πατρίδας «που ζει όσο τη θυμόμαστε». Η καταστροφή τής Σμύρνης το 1922 προκάλεσε το μεγαλύτερο προσφυγικό κύμα προς την Ελλάδα στις αρχές τού 20ού αιώνα. Οι χιλιάδες βασανισμένοι Έλληνες έφθασαν στη μητέρα Ελλάδα με όποιο μέσο μπορούσαν και με ελάχιστα πράγματα από το βιος τους. Άνθρωποι όλων των ηλικιών, με την ελπίδα για μια νέα ζωή, ήρθαν στην Ελλάδα και έφεραν μαζί τον πολιτισμό τους.
Εμμανουήλ Κολοκοτρώνης, Ηλίας Μαζεμένος, Β΄ τάξη
"Η θέση της γυναίκας όταν άκμαζε η Σμύρνη" (εδώ)
Οι γυναίκες, κατά την περίοδο τής μικρασιατικής ακμής, αποτελούσαν ενεργά και δυναμικά μέλη τύς σμυρναίικης κοινωνίας. Ήταν μορφωμένες, περιποιημένες, ανεξάρτητες γυναίκες και ικανές μητέρες και σύζυγοι. Τους παρεχόταν, επίσης, εκπαίδευση ανάλογη με αυτή των αγοριών, κάτι ασυνήθιστο για τον ελλαδικό χώρο. Οι μοναδικές αξίες τής γυναίκας τής Σμύρνης την ξεχώριζαν από τις άλλες γυναίκες και την τοποθετούσαν σε ένα υψηλότερο επίπεδο. Στην Ελλάδα οι ντόπιες γυναίκες θαύμαζαν και, μερικές φορές, ταυτόχρονα φθονούσαν τις Σμυρνιές. Η Σμυρνιά ήταν μια από τις ισχυρότερες γυναίκες τής ελληνικής ιστορίας.
Δάφνη Μαργέλου, Μελίνα Μαυραγάνη, Β΄ τάξη
"Η "αρχή Καραθεοδωρή" και ο δεύτερος νόμος τής θερμοδυναμικής" (εδώ)
Ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή (1873–1950) ήταν Έλληνας μαθηματικός που διακρίθηκε σε παγκόσμιο επίπεδο. Ήταν γνωστός ως Constantin Carathéodory. Το επιστημονικό του έργο επεκτείνεται σε πολλούς τομείς των Μαθηματικών, τής Φυσικής και τής Αρχαιολογίας. Είχε σημαντικότατη συνεισφορά στα Μαθηματικά, ιδιαίτερα στην πραγματική ανάλυση, τη συναρτησιακή ανάλυση και τη θεωρία μέτρου και ολοκλήρωσης. Άρχισε να συγγράφει επιστημονικές μελέτες ήδη από τον καιρό που εργαζόταν ως μηχανικός στην Αίγυπτο. Οι έρευνές του, τις οποίες δημοσίευσε κυρίως στα Γερμανικά, συνθέτουν ένα τεράστιο και πολύπλευρο έργο που τον κατατάσσει μεταξύ των μεγαλύτερων μαθηματικών.
Γεώργιος Ιωάννης Χατζημιχάλαρος, Β΄ τάξη
"Ευαγγελική Σχολή τής Σμύρνης" (εδώ)
Η Ευαγγελική Σχολή τής Σμύρνης ήταν ένα από τα παλαιότερα σχολεία τής περιοχής, ιδρύθηκε το 1733 ή το 1717 στη Σμύρνη με πρωτοβουλία τριών Σμυρναίων προκρίτων και αναδείχθηκε ως το σημαντικότερο σχολείο τής Μικράς Ασίας. Η πιο σημαντική πηγή για την πρώιμη ιστορία τής σχολής είναι ο Αδαμάντιος Κοραής. Το 1747 η σχολή αυτονομήθηκε από την κοινότητα Σμύρνης και τέθηκε υπό βρετανική προστασία. Το 1910 ιδρύθηκε το τριετούς φοίτησης Διδασκαλείο. Λόγω των διωγμών που εξαπέλυσε το νεοτουρκικό κομιτάτο «Ένωσις και Πρόοδος», το Οικουμενικό Πατριαρχείο αποφάσισε να κλείσει, εκτός από την εκκλησία, και τα σχολεία (Ιούνιος 1914). Το 1934 ιδρύθηκε στην Ελλάδα, στη Νέα Σμύρνη, πλήρες Γυμνάσιο, το οποίο ονομάστηκε «Ευαγγελική Σχολή Σμύρνης» σε ανάμνηση τής παλαιάς ιστορικής Σχολής.
Κυριακή Κομπόγιωργα, Β΄ τάξη
"Το πολυεθνικό πρόσωπο τής Σμύρνης" (εδώ)
H Σμύρνη, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα διατηρεί ανέπαφο το πολυεθνικό και πολιτισμικό της προφίλ. Έως και το καλοκαίρι πριν από τη Μικρασιατική Καταστροφή ήταν το κέντρο τής εμπορικής και πνευματικής δραστηριότητας κυρίως των Ελλήνων, των Αρμενίων, των Εβραίων και, σε μικρότερο βαθμό, των Τούρκων, των Άγγλων, των Γάλλων, των Ιταλών και των Αυστριακών. Την αποκαλούσαν «Γκιαούρ Ισμίρ» («Η Σμύρνη των απίστων») αλλά και «Το Παρίσι τού Λεβάντε» («Το Παρίσι τύς Ανατολής»). Σήμερα, η Σμύρνη είναι η τρίτη μεγαλύτερη πόλη μετά την Άγκυρα και την Κωνσταντινούπολη και αποτελεί το σημαντικότερο εισαγωγικό και εξαγωγικό λιμάνι τής Τουρκίας, επιβεβαιώνοντας την κομβική θέση που κατέχει διαχρονικά ως σταυροδρόμι τού εμπορίου και τού πολιτισμού.
Ιωάννης Παγκράτης, Β΄ τάξη
(Στην συνέβαλε και η κ. Ευαγγελία Τρούλλου, καθηγήτρια Αγγλικών).
"Μαρτυρίες από τη Μικρασιατική Καταστροφή" (εδώ)
Η αιματηρή τραγωδία και ο βίαιος αφανισμός συνθέτουν τη μοίρα των Μικρασιατών Ελλήνων στις δυτικές περιοχές, οι οποίες βρέθηκαν μέσα στο θέατρο τής πολεμικής αναμέτρησης τής Ελλάδας με την Τουρκία και πλήρωσαν το φοβερό τίμημα. Στην εργασία αυτή παρουσιάζονται μαρτυρίες από τη Μικρασιατική Καταστροφή.
Φαίδρα Μελακοπούλου, Μαρία Αικατερίνη Ντούνη, Κερασιά Καλλιρρόη-Παναγιωτοπούλου, Ελένη-Χριστίνα Παπαγεωργοπούλου, Ελένη Τσόχο, Γ΄ τάξη
"Ξενομερίτες: Οι απαξιωτικοί χαρακτηρισμοί και η αφιλόξενη υποδοχή των Μικρασιατών στην Ελλάδα" (εδώ)
Οι Μικρασιάτες πρόσφυγες εντάχθηκαν με κόπο και αγώνα στην πατρίδα και ενίσχυσαν την οικονομία και την κοινωνία με την εργασία, τις γνώσεις αλλά και τα έθιμά τους. Η αφομοίωση των προσφύγων στην Ελλάδα υπήρξε δύσκολη, κυρίως λόγω τής οικονομικής κατάστασης στην οποία βρισκόταν η χώρα τη δεδομένη χρονική στιγμή. Η απότομη αύξηση τού πληθυσμού έφερε ανατροπές και συγκρούσεις στις τοπικές κοινωνίες. Οι ντόπιοι, σε πολλές περιπτώσεις, ένιωσαν απειλή με τα χαμηλά μεροκάματα των προσφύγων. Όταν οι εργοδότες προτιμούσαν να προσλάβουν πρόσφυγες στις δουλειές τους, οι ντόπιοι κατηγορούσαν τους πρόσφυγες και, για να τους μειώσουν, τους αποκαλούσαν με απαξιωτικούς χαρακτηρισμούς, όπως «τουρκόσπορους» ή «γιαουρτοβαφτισμένους».
Ελένη Ασημακοπούλου, Αγγελική Σούρλα, Μαρία Χριστοδούλου, Κυριακή Χριστοπούλου, Ειρήνη Χρυσοβαλάντου Ρούσσου, Ιωάννα Ψύχα, Γ΄ τάξη
"Σμυρναίων γεύσεις που οδηγούν σε μνήμες από τη χαμένη πατρίδα" (εδώ)
Στα ρωμαϊκά χρόνια, η Σμύρνη διατηρούσε την αυτονομία της και μαζί με τη Ρώμη ήταν οι ομορφότερες πόλεις στον κόσμο. Ήταν το πιο σημαντικό λιμάνι τής ανατολικής Μεσογείου και αποτελούσε ένα σταυροδρόμι πολιτισμών, όπου ανθούσε το εμπόριο. Ήταν ένας τόπος αφθονίας και ευημερίας, όπου το φαγητό κατείχε περίοπτη θέση στην καθημερινότητα των κατοίκων. Η σμυρναίικη κουζίνα έχει ιστορία που ξεκινάει από πολύ παλιά. Με την εξάπλωση τού Ελληνισμού στους ελληνιστικούς χρόνους ήρθαν οι πρώτες αλλαγές στον γαστρονομικό τομέα και άρχισε να διαμορφώνεται η ανατολίτικη κουζίνα στη Μικρά Ασία που αργότερα θα αποτελέσει τη βάση τής βυζαντινής κουζίνας και θα εμπλουτιστεί με επιρροές από την Κωνσταντινούπολη.
Λυδία Μιχανετζή, Μελίνα Μπαμπουσκάκη, Γεωργία Μαρία Πλιακοπάνου, Νίκη Ποριώτη, Γ΄ τάξη
"Όταν η Σμύρνη ήταν η ωραιότερη πόλη τού κόσμου" (εδώ)
Στη Σμύρνη ακόμη και οι φτωχοί περνούσαν καλά γιατί, παρά την ανέχεια, ήξεραν να χαίρονται τη ζωή. Οι άνθρωποι που ζούσαν εκεί, Τούρκοι, Αρμένιοι, Εβραίοι, Λεβαντίνοι, ήξεραν όλοι να μιλούν Ελληνικά. Η ελληνική γλώσσα είχε γίνει η γλώσσα των εμπόρων και τής καλής κοινωνίας. Η μουσική και τα τραγούδια ήταν πολύ έντονα. Έχει περάσει σχεδόν ένας αιώνας από τη μέρα που οι φλόγες ξεκίνησαν από την αρμένικη συνοικία και εξαπλώθηκαν μέχρι και τα πολυτελή κτήρια τής προκυμαίας Quai. Τα πάντα κάηκαν στη Σμύρνη, εκτός από τον μαχαλά των Τούρκων.
Μαρία Ιωάννα Στεφανή, Αναστασία Φίλου, Μαρία Χιόνη, Γ΄ τάξη
"Αλέξανδρος Ισιγώνης: ο Μικρασιάτης εμπνευστής τού θρυλικού Mini Cooper"(εδώ)
Ο ελληνικής καταγωγής Βρετανός Alec Issigonis (Αλέξανδρος Ισιγώνης) ήταν ένας από τους ανθρώπους οι οποίοι έμειναν στην ιστορία τής σχεδίασης αυτοκίνητου και, συγκεκριμένα, τού θρυλικού και γνωστού Mini Cooper. Γεννήθηκε στη Σμύρνη στις 18 Νοεμβρίου 1906. Ο πατέρας του καταγόταν από την Πάρο, ενώ η μητέρα του, Χίλντα, ήταν Γερμανίδα, κόρη πλουσίου ζυθοποιού τύς Σμύρνης. Κατά τη Μικρασιατική Καταστροφή ο Αλέξανδρος κατάφερε να διαφύγει με τη μητέρα του στο Λονδίνο, όπου ολοκλήρωσε και τις σπουδές του. Μετά την αποφοίτησή του ξεκίνησε η επαγγελματική του καριέρα στην αυτοκινητοβιομηχανία τής Μεγάλης Βρετανίας, η οποία την εποχή εκείνη βρισκόταν σε μεγάλη ακμή.
Φίλιππος Σιλιτζόγλου, Αναστάσιος Σταματόπουλος, Παύλος Τζανετής,, Αλέξανδρος Φουντουλάκης, Ιάσων Χαρώνης, Ντέμης Χιονίδης,, Νικόλαος Χριστοδουλόπουλος, Γ΄ τάξη
poster