Στην Υπαίθρια Γλυπτοθήκη Ζογγολόπουλου πεζή

Το τμήμα Α΄4 τού Β΄ Αρσακείου Λυκείου Ψυχικού κέρδισε το φλουρί στην κοπή τής βασιλόπιτας και δώρο του ήταν ένα σχολικός περίπατος στη Γλυπτοθήκη τού Γ. Ζογγολόπουλου, στο Ψυχικό. Η διευθύντρια κ. Νέλλη Παππά οργάνωσε την επίσκεψη και συνόδευσε τους μαθητές. Μαζί της οι καθηγητές κ. Χρυσάνθη Βαβέτση και Γιάννης Καργάκος.

Στην έκθεση μας υποδέχτηκε και μας ξενάγησε η μουσειολόγος κ. Ελπινίκη Δελαπόρτα. Μας είπε ότι ο Γ. Ζογγολόπουλος υπήρξε μαθητής τού σπουδαίου γλύπτη Θωμά Θωμόπουλου και ότι αποβλήθηκε δύο φορές από τη Σχολή Καλών Τεχνών, διότι διεκδικούσε νέο τρόπο διδασκαλίας και εκσυγχρονισμό των εργαστηρίων. Κατά τη θητεία του στο Υπουργείο Παιδείας συνεργάστηκε με τον σπουδαίο αρχιτέκτονα Αν. Ορλάνδο, ο οποίος του έμαθε την αξία τής αρχιτεκτονικής. Ο Ζογγολόπουλος το 1931, επί δημαρχίας Σπ. Μερκούρη, ανέλαβε τη διαμόρφωση τής πλατείας Ομονοίας. Έφτιαξε τότε τα σιντριβάνια και τα αγάλματα των εννέα Μουσών με τα οποία θα κάλυπτε τους αεραγωγούς τού υπόγειου ηλεκτρικού σιδηρόδρομου. Ο Ζογγολόπουλος το 1936 παντρεύτηκε τη ζωγράφο Ελένη Πασχαλίδου-Ζογγολοπούλου, μαθήτρια τού Κωνσταντίνου Παρθένη. Την ίδια χρονιά επισκέφθηκε τη Διεθνή Έκθεση στο Παρίσι, όπου για πρώτη φορά εκτέθηκε η Γκερνίκα τού Πικάσο, ένα έργο που σημάδεψε τον Ζογγολόπουλο. Κατά την περίοδο τής Κατοχής, όπως η ίδια η κ. Δελαπόρτα τον είχε ακούσει να λέει, αναγκάστηκε να πουλήσει το σακάκι και τη βέρα του για μια κονσέρβα, που, όταν την άνοιξαν με τη γυναίκα του, αποδείχθηκε πως ήταν σάπια... Και συμπλήρωνε την αφήγησή του λέγοντας: «ο άνθρωπος γίνεται σκληρός για να επιβιώσει, αλλά μετατρέπεται σε κτήνος όταν θέλει να κατακτήσει». Μετά τον πόλεμο βρέθηκε στη Γαλλία, όπου σπούδασε γλυπτική και αρχιτεκτονική και ύστερα στην Ιταλία, όπου διδάχτηκε τη χύτευση μετάλλων.

Το Σχολείο μας συμβάλλει στην προσπάθεια τού Ιδρύματος Γ. Ζογγολόπουλου να ενταχθεί το έργο "Ο Χορός τού Ζαλόγγου" στα μνημεία παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς τής UNESCO. Ο Ζογγολόπουλος δούλευε σε κλίμακες, όπως μας είπε η κ. Δελαπόρτα, γι’ αυτό, ενώ το έργο βρίσκεται στο Ζάλογγο και είναι μεγάλων διαστάσεων, εμείς στη γλυπτοθήκη Ψυχικού είδαμε το αντίστοιχό του σε μικρότερες διαστάσεις. Σκοπός τού ιδρύματος είναι το έργο αυτό για τις Σουλιώτισσες στον Ζάλογγο να γίνει παγκόσμιο σύμβολο κατά τής βίας εναντίον των γυναικών. Εκπληκτική η ανάλυση τής κ. Δελαπόρτα για το πώς ο Ζογγολόπουλος δίνει την αίσθηση τής κίνησης των Σουλιωτισσών παίζοντας με συμπαγή όγκο και κενά, καμπύλες και κάθετες επιφάνειες. Ένα έργο-σύμβολο τού Ελληνισμού, που μπορεί να πέφτει, αλλά ποτέ δεν ξεπέφτει...

Θαυμάσαμε, επίσης, την "Ειράνα" (δωρικός τύπος τού ονόματος "Ειρήνη"), έργο που συμβολίζει αφαιρετικά, δωρικά, πως όσο η ζωή μικραίνει τόσο η γνώση μεγαλώνει. Εντύπωση μας έκανε και ο "ανδριάντας τού κυρ-Αλέξανδρου", υπαίθριου τσαγκάρη τού Ψυχικού, τον οποίο ο μεγάλος μας γλύπτης απέδωσε σε φυσικό μέγεθος και με τη χαρακτηριστική στρυφνότητα, όπως τον θυμούνται οι εντόπιοι, στο πρόσωπό του.

Οι "Ολυμπιακοί Κύκλοι" μάς ξάφνιασαν, γιατί δεν είναι πέντε αλλά έξι! Ο έκτος κύκλος, μεγαλύτερος, δίνει την αίσθηση τής κίνησης και συμβολίζει την παγκοσμιότητα τού ολυμπιακού πνεύματος. Το τελευταίο έργο που είδαμε, προτού πάμε στην παρακείμενη οικία τού ζεύγους Ζογγολόπουλου, ήταν η "Στήλη", επίσης, μοντέρνας τεχνοτροπίας αλλά και φουτουριστικής, αφού εμπεριέχει και οπτική ίνα.

Στο σπίτι τού Ζογγολόπουλου είδαμε και ακουμπήσαμε πολλά έργα. Στους μαθητές ιδιαίτερη αίσθηση προκάλεσε "Ο Γοργοπόταμος", που δημιούργησε σε συνεργασία με τον αρχιτέκτονα Α. Τομπάζη, και όλα τα γλυπτά με νερό. Η κ. Δελαπόρτα τους εξήγησε πως ο Ζογγολόπουλος είναι ο μοναδικός στην Ελλάδα γλύπτης που έχει δημιουργήσει έργα υδροκινητικής τέχνης. Όταν μας έδειξε τη μακέτα των "Ομπρελών", που υπάρχουν στον σταθμό τού μετρό στο Σύνταγμα, μας εξήγησε πως αυτό είναι έργο γλυπτικής εγκατάστασης, διότι καλύπτει λειτουργικά κενό χώρο. Είναι έργο υπόγειο που δίνει την αίσθηση τής ανόδου στο φως. Οι "Ομπρέλες" δε, που βρίσκονται στη Θεσσαλονίκη, είναι το έργο που απέσπασε τον παγκόσμιο θαυμασμό στη Μπιενάλε της Βενετίας.

Ο Γ. Ζογγολόπουλος δόξασε την Ελλάδα επί δύο αιώνες. Πέθανε σε ηλικία 101 ετών. Στο διάστημα αυτό άλλαξε τη γλυπτική προσπαθώντας να αλλάξει τη νοοτροπία τού Νεοέλληνα. Δεν ήθελε τις μελοδραματικές αναφορές. Αποδόμησε τη φόρμα και δημιούργησε σύμβολα με γεωμετρικά σχήματα. Μετουσίωσε την ύλη σε κάτι πνευματικό. Μακάρι να τον ακούσουμε...

Το Β΄ Αρσάκειο Λύκειο Ψυχικού και ο Σύλλογος Διδασκόντων προτίθενται να συνεχίσουν τους σχολικούς περιπάτους με τους μαθητές και τις μαθήτριες σε σημαντικά τοπόσημα τού Δήμου Φιλοθέης-Ψυχικού. Σκοπός των περιπάτων είναι τόσο η φυσική άσκηση όσο και η εξοικείωση των παιδιών με μνημεία και σημεία τού δήμου μας.