Τα Newsletters μας

ΑΡΣΑΚΕΙΟ ΧΟΤΑΧΟΒΑΣ

Ο Απόστολος Αρσάκης, αφού είχε προσφέρει πολλά στην Ελλάδα αλλά και τη Ρουμανία, πήρε την απόφαση να προσφέρει κάτι στη γενέτειρά του, το μικρό χωριό της Ηπείρου, τη Χοταχόβα. Έτσι το 1870 μετά από μακρά αλληλογραφία με τις τοπικές αρχές, ίδρυσε εκεί σχολείο για να διδάσκεται η Ελληνική Γλώσσα.

spiti-arsakh-shmera
Το σπίτι που γεννήθηκε ο Απόστολος Αρσάκης στη Χοταχόβα  όπως είναι σήμερα
.

Την απόφαση αυτή έλαβε με στόχο να δημιουργήσει εκεί ένα κέντρο Ελληνικού πολιτισμού, κάτι που δεν κατέστη δυνατό. Στο σχολείο αυτό θα φοιτούσαν αγόρια και κορίτσια για να αποκτήσουν μόρφωση και καλλιέργεια. Επιθυμία του Αρσάκη ήταν να γίνει η ιδιαίτερη πατρίδα του πνευματικό κέντρο της περιοχής. Με την οξυδέρκεια που διέθετε συνειδητοποίησε ότι το σχολείο θα μπορούσε να αναπτυχθεί μόνο αν το αναλάμβανε ένας έμπειρος εκπαιδευτικός φορέας γι αυτό και ζήτησε από τη Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία και τον Πρόεδρό της κ Ρομποτή να αναλάβει την οργάνωσή του. Στα σχολεία όμως της ΦΕ δεν φοιτούσαν αγόρια. Γνωρίζοντας την επιθυμία του Ευεργέτη το ΔΣ τής ΦΕ, σε μυστική συνεδρίαση που έγινε στις 8 Νοεμβρίου 1870 η ΦΕ πήρε την απόφαση να επεκτείνει- όπου ήταν δυνατό- τις δραστηριότητές τής Εταιρείας και στην εκπαίδευση των αγοριών ώστε να εκπληρώσει πλήρως να εκπληρώσει τον σκοπό τής ίδρυσής της που ήταν ακριβώς η εκπαίδευση τού λαού.

sxoleio-1
Άποψη της Χοταχόβας

Την άνοιξη του 1871 η ΦΕ έστειλε στη Χοταχόβα παλαιό στέλεχος τής Ελληνικής προξενικής υπηρεσίας για να κατοπτεύσει την περιοχή . Ο απεσταλμένος επισήμανε τις πολλές δυσκολίες που υπήρχαν. Η Εταιρεία όμως ανέλαβε το σχολείο παρά τις δυσχέρειες. Ο Αρσάκης προίκισε το σχολείο με ακίνητη περιουσία στην Κωνσταντινούπολη και με νέα συμβολαιογραφική πράξη στις 20 Φεβρουαρίου 1871, δώρισε άλλες 75.000 δρχ. στη ΦΕ για να έχει την Εποπτεία του σχολείου στη Χοταχόβα δαπανώντας ετησίως 2.500- 3.000 δρχ.
epistolh-se-arsakh
Έγγραφο της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας προς τον Απόστολο Αρσάκη σχετικό με το σχολείο της Χοταχόβας.

Εντυπωσιακή είναι η επιστολή που ο Ευεργέτης απευθύνει στον Πρόεδρο της ΦΕ Π. Ρομποτή [ ΑΝ,ΑΑ,651] κατά τα τέλη του καλοκαιριού του 1871 . Μεταξύ άλλων γράφει  ο Αρσάκης: « Γνωρίζω ἐκ πείρας  ὃτι εἰς τάς χεῖρας τῆς Ἑταιρείας  ὃλα προκόπτουν, ὃλα καρποφοροῦν καί εἰς αὐτήν καί μόνον πρέπει νά ἀποδώσει το Γένος ὃ,τι καλόν εἲτε τερπνόν προκύψει ἐκ τῶν ὀβολῶν τους ὀποίους ἠδυνήθην και ἐγώ να συνεισφέρω εἰς ἀναγέννησιν τῆς Ἑλλάδος»… «Ὑμεῖς μέν ὀνομάζετε τοῦτο τέκνον ἐμόν, ἐγώ δε κατά λόγον ὀρθώτερον  ὀνομάζω καί θεωρῶ  αὐτό ὑμέτερον τέκνον… καί θέλω νά δώσητε αὐτῷ …ζωήν…ἐν πάσῃ πληρεξουσιότητι καί ἀπολύτῳ ἐξουσίᾳ ἀπό μέρους μου.».

Το Αρσάκειο Χοταχόβας λειτούργησε ως αλληλοδιδακτικό και με νηπιαγωγείο μέχρι το 1920. Μέχρι το έτος 1911 η επικοινωνία τής ΦΕ με το σχολείο ήταν τακτική. Το 1920, όταν δημιουργήθηκε το Ανεξάρτητο Αλβανικό κράτος επιβλήθηκε σ’ αυτό ο έλεγχος της Αλβανικής κυβέρνησης και έπαψαν να φοιτούν εκεί μόνον οι Έλληνες τής περιοχής.Το 1926 το Αλβανικό κράτος ενημέρωσε τη Φ.Ε. ότι στο κτήριο του σχολείου λειτουργεί πλέον κυβερνητικό Αλβανικό σχολείο.

ekklhsia-shmera-1
Το σχολείο που έκτισε ο Απόστολος Αρσάκης όπως είναι σήμερα

Σήμερα το σχολείο έχει καταστραφεί και δεν χρησιμοποιείται πλέον ως εκπαιδευτήριο. Το ίδιο έχει συμβεί και με την Εκκλησία του Αγ. Γεωργίου που ο ευεργέτης είχε κτίσει στη Χοταχόβα. Τα χρόνια που πέρασαν και τα ιστορικά γεγονότα που μεσολάβησαν άλλαξαν τα δεδομένα . Το όνειρο του Αρσάκη για σπινθήρα Ελληνικής παιδείας στην περιοχή δεν πραγματοποιήθηκε τότε. Ίσως η ψυχή του Ευεργέτη να αγαλλίασε όταν αρκετά χρόνια αργότερα, οι ιστορικές συγκυρίες επέτρεψαν στη Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία να ιδρύσει το «Αρσάκειο Ελληνοαλβανικό Κολέγιο Τιράνων» ώστε τα νέα παιδιά τού γειτονικού αυτού κράτους να έχουν τη δυνατότητα να μετέχουν «τῆς ἡμετέρας παιδείας».
ΑΡΣΑΚΕΙΟ ΓΑΥΡΙΟΥ ΑΝΔΡΟΥ

Οι σχέσεις τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας με την Άνδρο και ιδιαίτερα με τη Μονή Ζωοδόχου Πηγής που βρίσκεται στο Γαύριο χρονολογούνται από το 1842, όταν αγοράσθηκε από τη Μονή το οικόπεδο στην οδό Πανεπιστημίου όπου κτίστηκε το Αρσάκειο Μέγαρο.
monh-shmera
Η Μονή Ζωοδόχου Πηγής στο Γαύριο της Άνδρου.

΄Ετσι το 1867 η ΦΕ αποφασίζει να ιδρύσει σχολείο σε ενοικιασμένο κτήριο που ανήκε στη Μονή Ζωοδόχου Πηγής της Άνδρου.Το σχολείο έκλεισε τον επόμενο χρόνο λόγω του μικρού αριθμού των μαθητριών αλλά και των δυσκολιών που παρουσίαζε η εποπτεία του, αφού η ακτοπλοϊκή συγκοινωνία με το νησί ήταν πολύ σπάνια και δύσκολη.

gavrio
Το λιμάνι του Γαυρίου στην Άνδρο.  ArthourTower, Εικόνες από την Άνδρο του 1840, Καϊρειος Βιβλιοθήκη Άνδρου..


ΑΡΣΑΚΕΙΟ ΑΒΙΑΣ ΜΕΣΣΗΝΙΑΚΗΣ ΜΑΝΗΣ                   

Η Αβία είναι ένα παραλιακό χωριό στον Μεσσηνιακό κόλπο, σε απόσταση 10 χιλιομέτρων από την Καλαμάτα, κτισμένο στη θέση που βρισκόταν στην αρχαιότητα η Ομηρική πόλη Ίρη. Εκεί το 1874 η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία ίδρυσε σχολείο το 1874 με δασκάλα την Θεανώ Χορμόβα. Το σχολείο αυτό λειτούργησε μόνο ένα χρόνο και μετά έκλεισε κυρίως λόγω ελλείψεως μαθητριών. Αν λάβει κανείς υπόψη ότι η ΦΕ για να ιδρύσει σχολεία εκτός Αθηνών ερχόταν πρώτα σε επαφή με τις τοπικές αρχές και απαραίτητα υπήρχε αίτημα από κάποιον παράγοντα τής περιοχής, εντυπωσιάζει το γεγονός ότι εζητήθη η δημιουργία σχολείου για τη μόρφωση των κοριτσιών ακόμα και σε ένα μακρινό χωριό τῆς Πελοποννήσου.
 

avia-1

Άποψη της Αβίας Μάνης όπως είναι σήμερα.


ΑΡΣΑΚΕΙΟ ΣΤΥΡΩΝ ΕΥΒΟΙΑΣ

Το 1885 ιδρύθηκε σχολείο στα Στύρα Ευβοίας. Το σχολείο λειτούργησε μέχρι το 1892 . Δυστυχώς έκλεισε κι αυτό για τους ίδιους ακριβώς λόγους  με τα υπόλοιπα Αρσάκεια σχολεία, αφού οι δασκάλες που προσπάθησαν να διδάξουν εκεί αντιμετώπισαν την καχυποψία και πολλές φορές τις αντιδράσεις των κατοίκων.

styra

Άποψη των Στύρων Ευβοίας σήμερα.

ΑΡΣΑΚΕΙΟ ΚΕΡΚΥΡΑΣ

Σε μία εποχή που το κράτος δεν ιδρύει κανένα σχολείο το οποίο να προσφέρει ανώτερη και επαγγελματική εκπαίδευση στις γυναίκες, η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία, λίγο πριν συμπληρώσει την πρώτη πεντηκονταετία του βίου της, προχώρησε στην ίδρυση και συντήρηση Παρθεναγωγείων όχι μόνο στην πρωτεύουσα αλλά και σε άλλα κομβικά σημεία τής χώρας. Το ΔΣ της Εταιρείας ήταν αποφασισμένο να έχει παρουσία σε όλες τις μεγάλες ιστορικές στιγμές του έθνους προσφέροντας, ακόμα και χωρίς κέρδος, μόρφωση στις Ελληνίδες.

kerkyra-limani-epoxh-idryshs-arsakeiou
Το λιμάνι της Κέρκυρας το 1924.

Στις 21 Μαΐου του 1864 υπογράφτηκε συνθήκη μεταξύ των τριών Δυνάμεων ,Αγγλίας, Γαλλίας και Ρωσίας, με την οποία τα Επτάνησα πέρασαν οριστικά στην Ελληνική κυριαρχία. Τα Επτάνησα, μια ελληνική περιοχή που δεν είχε βιώσει την τουρκική κυριαρχία αλλά είχε βαθύτατη Δυτική επίδραση χρειαζόταν ελληνική παιδεία . Έτσι, σε αντίθεση  προς τα άλλα Αρσάκεια σχολεία εκτός Αθηνών, η ΦΕ αποφάσισε να ιδρύσει εκεί πλήρες σχολείο με Παρθεναγωγείο από το οποίο θα αποφοιτούσαν δασκάλες. Για τη δημιουργία των σχολείων αυτών το Αρσάκειο συνεργαζόταν με τους Δήμους κάθε περιοχής οι οποίοι αναλάμβαναν την υποχρέωση να παραχωρήσουν κτήριο στη Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία και εκείνη με τη σειρά της επέλεγε και πλήρωνε τους εκπαιδευτικούς και το βοηθητικό προσωπικό, εφοδίαζε το σχολείο με εποπτικά μέσα και είχε την εποπτεία του.

Το Αρσάκειο Κερκύρας ήταν το πρώτο πλήρες Σχολείο που δημιούργησε η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία εκτός Αθηνών.  Μετά την ένωση των Επτανήσων με την Ελλάδα το 1864, το ΔΣ σκέφθηκε να ιδρύσει σχολείο στα Επτάνησα , όπου θα μπορούσαν να σπουδάσουν οι νεαρές κοπέλες όχι μόνο των Επτανήσων αλλά και τής γειτονικής Ηπείρου. Παρά το γεγονός ότι η Κεφαλονιά είχε επανειλημμένως ζητήσει την ίδρυση Αρσακείου εκεί, η Εταιρεία προτίμησε την Κέρκυρα λόγω της γεωγραφικής της θέσης που εξυπηρετούσε καλύτερα τον δεύτερο στόχο. Έτσι το 1866 ιδρύθηκε το Αρσάκειο Κερκύρας.

ars-kerkyra-shmera-1
Η εσωτερική αυλή του σχολείου όπως είναι σήμερα.

Στην πόλη τής Κέρκυρας ενοικιάστηκε κτήριο έναντι 130 δρχ το μήνα. Η Ελληνική κυβέρνηση προσέφερε στη ΦΕ εφάπαξ ενίσχυση 10.000 δρχ. Την οργάνωση του σχολείου ανέλαβε η Καλλιόπη Πετροκοκκίνου η οποία εργάστηκε με πολύ ζήλο. Σε διάστημα μόλις δύο μηνών οργάνωσε ένα πλήρες Παρθεναγωγείο. Τη διεύθυνσή του αργότερα ανέλαβε η Μαυρέττα Κίτσου, του Νηπιαγωγείου ανέλαβε η Χρυσάνθη Πρέβελη και του Αλληλοδιδακτικού η Κλεοπάτρα Μιχαλοπούλου. Τα επόμενα χρόνια τη Διεύθυνση ανέλαβαν η Βασιλική Τσίμα, η Αγγελική Μαυρέα –Βασιλακοπούλου, το 1917 η Ελένη Βαρουξάκη , το 1924 η Ελένη Σταμπόγλη και τέλος ο Ανδρέας Ραυτόπουλος.

apofoites-kerkyras-1913a
Απόφοιτες του Αρσακείου Κερκύρας το 1913.

Το κτήριο στο οποίο στεγάσθηκε το σχολείο ευρίσκεται στην Παλαιά Πόλη, στην οδό Νικηφόρου Θεοτόκη 97, δίπλα στον Καθολικό Ναό του Αγίου Φραγκίσκου, στην περιοχή του Αγ. Αντωνίου. Το 1882 επισκευάσθηκε με χρήματα από το κληροδότημα της Αγγελικής Μόστρα. Το κτήριο όπως και όλα της Παλαιάς Πόλης είναι διατηρητέο και σήμερα στεγάζει το 5ο Δημοτικό Σχολείο της Κέρκυρας.
apokomma-ars kerk002a

Όπως αναφέρει ο Ε. Ασώπιος[1] «ὁ τόπος ἐδέχθη τό καθίδρυμα τοῦτον μέ τοιοῦτον ζῆλον καί ἐνθουσιασμόν, ὣστε προοιωνίζεται μέλλον ἀξιολογώτατον». Σύμφωνα με τον κανονισμό του 1870 «Τό ἐν Κερκὐρᾳ Παρθεναγωγεῖον» περιελάμβανε α) Προκαταρκτικό Σχολείο, β) Ελληνικό Σχολείο, γ) Νηπιαγωγείο και δ) Διδασκαλείο. Το 1930 δημιουργήθηκε εκεί και Γυμνάσιο το οποίο διηύθυνε η Αγάθη Νικοκάβουρα, μία εξέχουσα μορφή των Γραμμάτων στην Κέρκυρα. Το Παρθεναγωγείο τής Κέρκυρας αναγνωρίστηκε από το Υπουργείο Παιδείας με το Διάταγμα της 24ης Απριλίου 1881, ως Διδασκαλείο του Κράτους, ισότιμο με το Διδασκαλείο της Αθήνας. Το 1871 φοιτούσαν σε αυτό 211 μαθήτριες και ο αριθμός τους αυξανόταν κάθε χρόνο αφού σπούδαζαν εκεί και υπότροφοι μαθήτριες από τα γειτονικά νησιά, την Ήπειρο, την Μικρά Ασία (μετά το 1922) και άλλες περιοχές της χώρας. Λόγω της ιδιαιτερότητας της περιοχής στο σχολείο εκτός προγράμματος διδασκόταν και η Ιταλική Γλώσσα.

apofoitoi-1933-a

Τελειόφοιτες του 1933. Στη δεύτερη σειρά οι εκπαιδευτικοί Δ . Πουλημένος (θεολόγος), Πανόπουλος (παιδαγωγός), Ευ. Κομμανού (Γυμνάστρια), η καθηγήτρια των Γαλλικών που οι μαθήτριες φώναζαν “Jusquela”, Eλ. Σταμπόγλη (διευθύντρια), Αγ. Νικοκάβουρα (φιλόλογος), η κ. Σούκα (επιμελήτρια), ο κ. Περίδης (Φυσικός) και  ο κ. Ρομποτής (μαθηματικός).

Πρόεδροι της Διοικούσας Επιτροπής του Αρσακείου Κερκύρας διετέλεσαν οι Σπ. Βεντουράς, Αντ. Κασταμονίτης, Σπ. Γερακάρης, Ν. Μαρκέτος, Κ. Παλατιανός και Ν. Καλοσγούρος. Η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία εμπλούτισε το σχολείο με όργανα για τη διδασκαλίας της Φυσικής και της Χημείας και Σουηδικής Γυμναστικής. Πολλοί αξιόλογοι  εκπαιδευτικοί  δίδαξαν σ΄αυτό όπως ο Ν. Λούβαρης, ο Μ. Σακελλαρόπουλος, ο  Γερ. Ρομποτής,  ένας από τους σημαντικότερους μουσικοπαιδαγωγούς της Κερκυρας, ο Κάρολος ντε λα Παλούδ,  Ελβετοκερκυραίος γυμναστής και καθηγητής Φυσικής Αγωγής, και η γνωστή συγγραφέας Κατίνα Παπά, η οποία ήταν και απόφοιτος του σχολείου. Από το Αρσάκειο Κερκύρας αποφοίτησε και η ζωγράφος Μαρία Δεσύλα- Λαβράνου η οποία μάλιστα διαπίστωσε το ταλέντο της στη Ζωγραφική όταν βραβεύτηκε σε σχετικό  διαγωνισμό  που είχε διοργανώσει το σχολείο της.
gymnastikes-epideikseis-spianada-1
Γυμναστικές επιδείξεις του Αρσακείου το 1933 στην πλατεία της Σπιανάδας.

Το Αρσάκειο Κερκύρας σταμάτησε να δέχεται νέες εγγραφές το 1934 αλλά συνέχισε να λειτουργεί μέχρι την αποφοίτηση και των τελευταίων μαθητριών του. Το 1937, βάσει νόμου, το κράτος κατάργησε τα Διδασκαλεία και ίδρυσε τις Παιδαγωγικές Ακαδημίες. Τα τελευταία χρόνια παρουσίαζε μεγάλο οικονομικό έλλειμμα , αλλά η ΦΕ συνέχισε να το χρηματοδοτεί για λόγους εθνικούς.

 arsakeiades-1927-ekdromh-1
leukwma-ma8htrias-kekryra

Λεύκωμα Αρσακειάδων τού 1927 από το Αρσάκειο Κερκύρας

mis8oi-proswpikou-1


ΑΡΣΑΚΕΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ

Η πόλη της Λάρισας, στο άκρο τού βασιλείου, αποτελούσε το επίκεντρο τού οικονομικού συγκοινωνιακού και πολιτικού ενδιαφέροντος στις αρχές του 20ού αιώνα. Η περιοχή παρουσίαζε επί πλέον πληθυσμιακή αύξηση και οικονομική δραστηριότητα.
larisa-arxes-20ou-1 ΕΙΚΟΝΑ 1. Η Η Λάρισα στις αρχές του 20ού αι.

Το αίτημα για τη δημιουργίας «Αρσακείου» στην πόλη είχε διατυπωθεί πολύ παλαιότερα από τον Δήμο Λαρίσης «διά τήν προσγενησομένην εἰς τόν τόπον ὠφέλειαν ἐκ τῆς συστάσεως αὐτοῦ» . Για διάφορους λόγους δεν ευοδώθηκε η προσπάθεια. Το αίτημα επανήλθε το 1902 ,όταν ο Δήμαρχος Λαρίσης απέστειλε στο ΔΣ της ΦΕ ψήφισμα του Δημοτικού Συμβουλίου της πόλεως εγκεκριμένο από τον Νομάρχη, με το οποίο εκφράζεται η ευχή να συσταθεί Αρσάκειο Παρθεναγωγείο στη Λάρισα. Το ψήφισμα διαβάστηκε στη συνεδρίαση του ΔΣ της ΦΕ της 10ης Ιουλίου 1902 .
syllogos-karh-ars-lar
Αναμνηστική φωτογραφία των Αρσακειάδων που αποφοίτησαν από το Αρσάκειο Λάρισας το 1925

Η θέση της πόλεως, στα βόρεια τότε σύνορα τού Ελληνικού κράτους έκανε τον Πρόεδρο της ΦΕ Κωνσταντίνο Καραπάνου να εισηγηθεί τήν ίδρυση σχολείου στη Λάρισα γιατί θα υπήρχε μεγάλη εθνική ωφέλεια, λόγω τής θέσης τής πόλης στα σύνορα με την όμορη τουρκοκρατούμενη επικράτεια,τονίζοντας ότι το εγχείρημα αυτό δεν θα ζημίωνε την Εταιρεία. Την εποπτεία τού σχολείου θα είχε εφορευτική επιτροπή αποτελούμενη από τον Μητροπολίτη Λάρισας, τον Νομάρχη και τον Δήμαρχο. Η συμφωνία της ΦΕ με τον Δήμο προέβλεπε την ετήσια επιχορήγηση του σχολείου από το Δήμο με το ποσό των 7000 δρχ, θα αναλάμβανε τα έξοδα πρώτης εγκατάστασης και αναγνώριζε στη ΦΕ το δικαίωμα να κλείσει το σχολείο αν ο Δήμος αθετήσει τις υποσχέσεις του. Έτσι, το ΔΣ της ΦΕ ενέκρινε στις 14 Αυγουστου του 1902 την ίδρυση του σχολείου και ανέθεσε στην  Αγγελική Βασιλακοπούλου-Μαυρέα να μεταβεί στη Λάρισα και να οργανώσει το σχολείο.

ma8hma-gewgrafias-1
Κατασκευή έκτυπων γεωγραφικών χαρτών στην Ε τάξη του Δημοτικού του Αρσακείου Λάρισας.

 Τον Σεπτέμβριο του 1902 λοιπόν, λειτούργησε το Αρσάκειο Λαρίσης , το οποίο περιελάμβανε  Διδασκαλείο, Πρότυπο Δημοτικό και Νηπιαγωγείο. Μετά την αποχώρηση της Αγγελικής Βασιλακοπούλου ορίστηκε αρχικά η Χριστίνα Δεσύλα την οποία διαδέχθηκε το 1903 η Ελπινίκη Καρακούση, μία πολύ μορφωμένη δασκάλα με σπουδές στη Γερμανία. Μόλις ανέλαβε τη διεύθυνση το ίδρυμα εξοπλίστηκε με τα απαραίτητα όργανα διδασκαλίας της Φυσικής, πίνακες και όργανα για το Νηπιαγωγείο και αρμόνιο για τη διδασκαλία τής Μουσικής. Η τοπική εφημερίδα «Όλυμπος» έγραφε: «Το Ἳδρυμα τοῦτο σύν τῷ χρόνῳ θέλει ἒσθε σπουδαῖος παράγων οὐχί μόνον τῆς Θεσσαλίας ἀλλά και πέραν τῶν συνόρων θέλει ἀναπτερώσει τάς ελπίδας πολλῶν Ἑλληνίδων προς τελειοτέραν ἐκπαίδευσιν.»

ma8hmatika-1
Διδασκαλία αριθμητικής στη Γ τάξη του Δημοτικού του Αρσακείου Λάρισας.

Το σχολείο στεγάστηκε αρχικά σε κτήριο που βρισκόταν στη συμβολή των οδών Ιάσονος και Ηπείρου, ενώ μετεφέρθη αργότερα σε μεγαλύτερο κτήριο στην γωνία των οδών Βασιλέως Παύλου και Ασκληπιού. Δίδασκε σ΄ αυτό ο Διευθυντής του Διδασκαλείου Αρρένων Α. Σακελλαρίου (Ιστορία, Γεωγραφία, Οικιακη παιδαγωγική και Υγιεινή), ο Διευθυντής του Γυμνασίου Λάρισας Γ. Ζηκίδης (Ελληνικά) και οι καθηγητές Δελένδας (Θρησκευτικά) και Μ. Αναγνώστου (φυσικομαθηματικά). Στο Δημοτικό δίδασκαν οι Λαρισαίες δασκάλες Β. Πιπινοπούλου και Β. Χαραλάμπους.

gewmetria-1
Μάθημα Γεωμετρίας στο Αρσάκειο Λάρισας.

 Το 1906 την Διεύθυνση ανέλαβε η Αικατερίνη Βαρουξάκη.  «Ἀπό τῶν πρώτων ὡρῶν τῆς ἐν τῷ Ἀρσακείῳ άναλήψεως τῶν καθηκόντων αὐτῆς, ἡ Δεσποινίς Βαρουξάκη, διά τῆς πραγματικῆς μορφώσεώς της, τῆς εὐγένείας τοῦ χαρακτῆρος , τῆς προσήνειας τῶν τρόπων της ἐφείλκυσεν ἀμέριστον μέν τήν ὑπόληψιν καί τήν ἐκτίμησιν πάσης τῆς παρ’ἡμῖν κοινωνίας, εἰληκρινή δε τήν ἀγάπην τῶν ἐν τῷ σχολείῳ ἐκπαιδευομένων κορασίων.» γράφει η τοπική εφημερίδα «Σάλπιγξ». Κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων του 1912-1913 το σχολείο έκλεισε και η Αικατερίνη Βαρουξάκη πήγε στο Βόλο όπου και οργάνωσε το Νοσοκομείο του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού. Το 1914 άρχισε να λειτουργεί στην Λάρισα και Αστικό Αρσάκειο σχολείο.

nosokomeio-1

Η διευθύντρια Ελ. Βαρουξάκη  οργάνωσε Νοσοκομείο κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών πολέμων.

Λόγω της γεωγραφικής θέσης της πόλεως, στο κέντρο του εύφορου Θεσσαλικού κάμπου, το ΔΣ  της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας θεώρησε σημαντικό οι απόφοιτες δασκάλες, οι οποίες θα δίδασκαν στις γύρω περιοχές να έχουν γνώσεις γεωπονικής, γι αυτό και ανέθεσε το μάθημα της Γεωπονίας σε καθηγητή της Αβερωφείου Γεωπονικής Σχολής. Τα χρόνια που ακολούθησαν δεν έλειψαν τα λειτουργικά προβλήματα και οι διαφωνίες μεταξύ του Δήμου και της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας, κυρίως όταν ο Δήμος απαιτούσε να δημιουργηθεί Οικοτροφείο ενώ η ΦΕ δεν ήθελε. Η Ελ. Βαρουξάκη παρέμεινε στη Διεύθυνση του σχολείου 10 χρόνια. Μετά τη διαδέχτηκαν ο Χρ. Οικονόμου, Μιχ. Παπαμαύρος, Παν. Αντωνόπουλος, Άννα Γιαννοπούλου, Δημ. Γαρδίκας και Ειρ. Χρυσοχόου...
istoria-dramatopoihsh-1
Δραματοποίηση μαθήματος Ιστορίας στη Β τάξη του Δημοτικού Λαρισας

koniklotrofia-1
Η Δ΄ τάξη του Διδασκαλείου Λάρισας παρακολουθεί μαθήματα ζωοτεχνίας στη Γεωργική σχολή

Σε Λαρισινή Εφημερίδα της Κυριακής 3 Ιουλίου 1983 γράφει ο δημοσιογράφος Κώστας Περραιβός «Για τους νεώτερους σημειώνω ότι το Αρσάκειο στεγαζόταν σε τρία κτήρια από τα οποία τα δύο διώροφα και ένα ισόγειο. Διέθετε επί πλέον και ένα μεγάλο υπόστεγο και αυλή για γυμναστική Το κτηριακό αυτό συγκρότημα βρισκόταν εκεί όπου σήμερα είναι το ΙΚΑ [2] και αποτελούσε ιδιοκτησία της οικογενείας Οικονόμου. Το Αρσάκειο Λάρισας λειτούργησε από το 1903 έως το 1937. Προτιμήθηκε η Λάρισα γιατί τότε ήταν παραμεθόριος πόλη και σκοπός των Αρσακείων ήταν να σπουδάζουν Δασκάλες κορίτσια που προέρχονταν από την τουρκοκρατούμενη Μακεδονία και όταν τέλειωναν γύριζαν στον τόπο τους και εκτελούσαν εθνική αποστολή διδάσκοντας στα Μακεδονόπουλα τη γλώσσα των προγόνων τους, την ιστορία των Ελλήνων και τόνωναν το εθνικό φρόνημα των κατοίκων. Ήταν πραγματικά εθναποστολική η παρουσία τους ανάμεσα στους σκλαβωμένους Μακεδόνες, γι αυτό οι Βούλγαροι που αντελήφθησαν το ρόλο τους στράφηκαν με μανία εναντίον τους γιατί στέκονταν εμπόδιο στην προσπάθεια αφελληνισμού του Μακεδονικού πληθυσμού.

E041-1
Μάθημα πραγματογνωσίας σε ξυλουργείο για τη Β' ταξη του Δημοτικού του Αρσακείου Λάρισας.

E039-1
Μάθημα γεωπονικής του Αρσακείου Διδασκαλείου Λάρισας στη Γεωργική Σχολή.   

 Στο Αρσάκειο Λάρισας γίνονταν δεκτά και ντόπια κορίτσια από την Λάρισα αλλά με δίδακτρα.»  Στο άρθρο του ο δημοσιογράφος ασχολείται με την Αρσακειάδα Μαρίνα Κονδύλη, η οποία αποφοίτησε από το Αρσάκειο το 1925. Τα τελευταία χρόνια της ζωής της  τα έζησε στη Λάρισα  και διηγιόταν στα παιδιά της ότι όταν σχόλαγε το Αρσάκειο τις ακολουθούσε μέχρι τα σπίτια τους «ένα κοπάδι πεινασμένοι λύκοι» τα ονόματα μερικών μάλιστα τα είχε συγκρατήσει πολύ καλά. «Οι καθημερινοί κυνηγοί των Αρσακειάδων έστηναν παγανιά στην πλατεία του Ταχυδρομείου κι αν κάποια έσκαζε μειδίαμα την έπαιρναν κατόπι μέχρι το σπίτι. Κάποιος νεαρός αξιωματικός του ιππικού κάθε απόγευμα, καβάλα σε ένα ωραίο άλογο, έκοβε βόλτες γύρω από το Αρσάκειο, ελπίζοντας ότι κάποια θα υπέκυπτε στη γοητεία του.»
apolythrio

Δίπλωμα Αρσακειάδας έτους 1919

apolythrio-3a
Απολυτήριο Αρσακειάδας του έτους 1921

G012-1
Απόδειξη αγοράς χαρτικών για το Αρσάκειο Λάρισας

Τον Ιανουάριο του 1923 το κτήριο του σχολείου επιτάχθηκε για να εγκατασταθούν εκεί πρόσφυγες. Γρήγορα όμως επεστράφη στην ΦΕ. Το 1930 το σχολείο παρουσίαζε μεγάλο έλλειμμα γι αυτό και άρχισε να γίνεται λόγος για την κατάργησή του. Και πάλι η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία αποφάσισε να το διατηρήσει για να ολοκληρώσει το έργο του. Τελικά, το σχολείο έκλεισε το 1937, όταν καταργήθηκαν τα Διδασκαλεία και ιδρύθηκαν οι Παιδαγωγικές Ακαδημίες.


ΑΡΣΑΚΕΙΟ ΠΑΤΡΩΝ

Το 1874 υπεβλήθη για πρώτη φορά στη ΦΕ αίτημα από «πλειάδα εὐυπολήπτων πολιτῶν»  της πόλης των Πατρών  για την  ίδρυση  Αρσακείου Παρθεναγωγείου. Το αίτημα επανήλθε το 1884, δεν ικανοποιήθηκε όμως γιατί   απαράβατος όρος της Εταιρείας για την ίδρυση Αρσακείων σχολείων στην περιφέρεια ήταν η παροχή εκ μέρους του τοπικού Δήμου  δωρεάν στέγης .Δεν βρισκόταν πουθενά όμως ένα κατάλληλο οίκημα.
19a
Η Οικία Νιανιάρα στην οποία στεγάστηκε το Αρσάκειο Πατρών το 1892.

E031a
Μαθήτριες της Α΄ Δημοτικού ασκούνται στην Αριθμητική με ειδικά αριθμητήρια.

 Το 1891 ο Δήμος Πατρέων μίσθωσε τελικά την οικία Νιανιάρα στην οδό Ρήγα Φερραίου και την παραχώρησε στη ΦΕ. η οποία με την ουσιαστική συμβολή του Αχιλλέα Γεροκωστόπουλου, τότε Υπουργού Εκκλησιαστικών και Δημοσίας Εκπαιδεύσεως στέγασε εκεί το Αρσάκειο Πατρών. Τα επίσημα εγκαίνια έγιναν στις 30 Ιανουαρίου 1892, εορτή τών Τριών Ιεραρχών και στις 3 Φεβρουαρίου του 1892  άρχισαν τα μαθήματα.

E032a
Μάθημα ορθογραφίας σε μικρές μαθήτριες από σπουδάστριες του Διδασκαλείου.

E030a
Ανάγνωση παραμυθιού στην ύπαιθρο.

Πρώτη Διευθύντρια τού σχολείου ήταν η Ειρήνη Πρινάρη μετά η Ελίζα Δελενάδρου. Τον Δεκέμβριο του 1894 διορίστηκε Διευθύντρια η Μαρία Ξύδη η οποία εργάσθηκε με πάθος για την  παιδεία και ανέβασε το Αρσάκειο τής Πάτρας σε αξιόλογο επίπεδο. Έμεινε διευθύντρια 41 χρόνια. Το 1935 παραιτήθηκε λόγω κοπώσεως.

I003a
Μαθήτριες του Αρσακείου Πατρών στην αυλή του σχολείου το 1924.

ars pat003a
Απολυτήριο του 1924 από το Διδασκαλείο Πατρών.

Την διαδέχθηκε η Περσεφόνη Παπαδοπούλου, γνωστή για το πλούσιο συγγραφικό της έργο, με ευρεία παιδαγωγική δράση. Ήταν απόφοιτος του Αρσακείου Διδασκαλείου ,με μεταπτυχιακές σπουδές στη Σορβόννη όπου είχε δάσκαλο τον Bergson. Το 1937 ανέλαβε και τη Διεύθυνση της νεοσύστατης Παιδαγωγικής Ακαδημίας. Η Περσεφόνη Παπαδοπούλου , ως πνευματική παρουσία δέσποσε επί δεκαετίες στα Αρσάκεια Σχολεία αλλά και στον ευρύτερο κοινωνικό χώρο των Πατρών.

xhrezucimh4acb4053676e1
Μαθήτριες του Αρσακείου Πατρών σε σχολική εκδρομή με την Διευθύντρια Περσεφόνη Παπαδοπούλου.

E029a
Μαθήτριες της Ε΄ Δημοτικού παρουσιάζουν την εργασία τους για τα τριαντάφυλλα.

Με το πέρασμα του χρόνου όμως, το κτήριο  του σχολείου αποδεικνυόταν όλο και περισσότερο ακατάλληλο. Έτσι το1933, κατόπιν απαιτήσεως τής Εταιρείας, ο Δήμαρχος Πατρέων Ι.Βλαχος αγόρασε οικόπεδο μεταξύ των οδών Μαιζώνος και Κορίνθου, στο οποίο ο Δήμος Πατρέων έκτισε νέο σχολικό κτήριο σε σχέδια του αρχιτέκτονα Αναστασίου Μεταξά.

E028a
Τα σχέδια του Αναστασίου Μεταξά για το Αρσάκειο Πατρών.

ars pat001a
Το Αρσάκειο Πατρών στην οδό Μαιζώνος.

Το σχολείο μεταφέρθηκε στο νέο κτήριο στις 21 Οκτωβρίου 1940. Λίγες μέρες μετά ξέσπασε ο Ελληνοϊταλικός πόλεμος και το κτήριο επιτάχθηκε για να στεγάσει το Ταχυδρομείο Τηλεγραφείο Πατρών, την περιφερειακή διεύθυνση ΤΤΤ και τον 4ο σταθμό Πρώτων Βοηθειών. Κατά τη διάρκεια της Κατοχής οι Ιταλοί το μετέτρεψαν σε Στρατιωτικό Νοσοκομείο με αποτέλεσμα να γίνουν πολλές ζημιές στο κτήριο. Αργότερα οι Γερμανοί επέταξαν όλη την κινητή περιουσία του σχολείου. Το Αρσάκειο Πατρών επανεγκαταστάθηκε στο κτήριο το 1945, αφού προηγουμένως έγιναν οι απαραίτητες εργασίες συντήρησης και επισκευής .

ars pat004a
Ένταλμα πληρωμής μισθοδοσίας  από το Αρσάκειο Πατρών.

Στο Αρσάκειο Πατρών λειτουργούσε Νηπιαγωγείο, Πρότυπο Δημοτικό, Τριτάξιο Διδασκαλείο, Αστική Σχολή από το 1914 μέχρι το 1930. Το 1930 ιδρύθηκε Γυμνάσιο με Διευθυντή τον Απόστολο Δεπάστα, τον οποίο το 1935 διαδέχθηκε ο Κων. Ρούνιος. Το 1937 ιδρύθηκε η Αρσάκειος Παιδαγωγική Ακαδημία Πατρών η οποία λειτούργησε μέχρι το 1991, οπότε καταργήθηκαν όλες οι Παιδαγωγικές Ακαδημίες με νόμο του κράτους. Το σχολείο συνέχισε να στεγάζεται στο κτήριο της οδού Μαιζώνος 19 μέχρι το 1995 οπότε μετά από ένα σεισμό που έγινε στην περιοχή, ο Δήμαρχος τής πόλεως έθεσε θέμα επιστροφής του κτηρίου στο Δήμο . Το ΔΣ τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας τότε αποφάσισε να προβεί στις κατάλληλες ενέργειες ώστε το σχολείο να μεταφερθεί σε ιδιόκτητο κτήριο .

site1
Το σύγχρονο ιδιόκτητο κτήριο του Αρσακείου Πατρών στο Πλατάνι του Ρίου

estia1a1Η Εστία Επιστημών στο Αρσάκειο Πατρών.

Το 2004 το Αρσάκειο Πατρών μετεφέρθη  σε ιδιόκτητο κτίριο στο Πλατάνι του Ρίου. Το νέο κτήριο είναι κτισμένο σε σχέδια των αρχιτεκτόνων Δημ. Ησαΐα και Τάση Παπαϊωάννου, σχεδιάστηκε με όλες τις σύγχρονες προδιαγραφές . Τα εγκαίνιά του έγιναν στις 4 Σεπτεμβρίου του 2004 από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας  Κωνσταντίνο Στεφανόπουλο.   Στον  χώρο του Αρσακείου Πατρών κατασκευάστηκε με δωρεά του Κωνσταντίνου Δημητριάδη η «Εστία Επιστημών των Πατρών»  η οποία αποτελεί προϊόν συνεργασίας του Κέντρου Παιδείας Επιστημών και της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας και  εγκαινιάστηκε στις 19 Δεκεμβρίου του 2009.

Το παλαιό κτήριο του Αρσακείου σήμερα  χρησιμοποιείται από το δήμο  για  καλλιτεχνικές  και άλλες εκδηλώσεις. Το Αρσάκειο Πατρών συνεχίζει στο νέο κτήριο να παρέχει παιδεία στους μαθητές και τις μαθήτριές του αποτελώντας μέχρι σήμερα, τόσα χρόνια μετά την ίδρυση του, μία εστία παιδείας και πολιτισμού για την πόλη των Πατρών. (Περισσότερα για το σύγχρονο Αρσάκειο Πατρών, δείτε τις ιστοσελίδες των σχολείων στις αντίστοιχες ενότητες).



[1] Ε. Ασώπιος, «Πολιτειογραφικά . Ἰδιωτικά Ἐκπαιδευτήρια», Αττικόν Ἡμερολόγιον 1869, σ. 366
[2] Το κτήριο του ΙΚΑ έχει γκρεμιστεί πλέον και το οικόπεδο παραμένει άκτιστο .


Παναγιώτα Αν. Ατσαβέ

ΕΙΚΟΝΑ 13. Η οδός Πανεπιστημίου κατά τη διάρκεια τής γερμανικής κατοχής.

013-germanikh-katoxh-small

Το πρωί τής 28ης Οκτωβρίου 1940 το οικοδομικό τετράγωνο στο κέντρο τής πόλεως δεν χρησιμοποιείτο πλέον ως εκπαιδευτήριο. Τα Σχολεία είχαν μεταφερθεί στο Αρσάκειο Ψυχικού και στο Τοσίτσειο-Αρσάκειο που είχε στεγαστεί σε ιδιόκτητο κτήριο στην οδό Αχαρνών. Με το ξέσπασμα τοὐ πολέμου τα δύο σχολικά κτήρια επιτάχθηκαν και χρησιμοποιήθηκαν ως νοσοκομείο (Αρσάκειο Ψυχικού) και ως βάση τής Πυροσβεστικής Υπηρεσίας (Τοσίτσειο).Τότε  η Φ.Ε. αναγκάστηκε να χρησιμοποιήσει ξανά το κεντρικό κτήριο αλλά και να ενοικιάσει πολλά άλλα, όπως τμήμα τού Μεγάρου Σλήμαν – Μελά στην Πανεπιστημίου, την οικία Κατσάρα στη γωνία των οδών Ακαδημίας και Μαυρομιχάλη και το κτήριο στην οδό Ρεθύμνης 7, γι να στεγάσει τα σχολεία της.

ΕΙΚΟΝΑ 13α. Το Μέγαρο Σλήμαν – Μελά στην Πανεπιστημίου, μέρος τού οποίου στέγασε τάξεις τού Αρσακείου στην Κατοχή
013a-megaro-schlieman


ΤΑ ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ

ΕΙΚΟΝΑ 14. Παρέλαση για τον εορτασμό τής απελευθέρωσης μπροστά από το Αρσάκειο στην οδό Πανεπιστημίου.

014-parelash-small

Παρά το γεγονός ότι ο Β΄ Παγκόσμιος πόλεμος είχε λήξει από το 1944, το ελληνικό κράτος καθυστέρησε πολύ να αποδώσει στη Φ.Ε. τα επιταχθέντα κτήρια. Μόλις το 1951, και μετά τη μεσολάβηση του τότε προέδρου Παναγιώτη Πουλίτσα, επεστράφησαν τα κτήρια και άρχισαν σταδιακά να επαναλειτουργούν ως σχολεία. Το οικοδομικό τετράγωνο τού κέντρου τής Αθήνας νοικιάστηκε στο Υπουργείο Δικαιοσύνης και στεγάστηκαν εκεί τα Δικαστήρια, προς μεγάλη απογοήτευση των Αθηναίων, αν πιστέψουμε τα όσα έγραψε άγνωστος σατιρικός ποιητής στην εφημερίδα «Αθηναϊκά Νέα».

«Τι  θλιβερή κατάστασις! Τοῦ Ἀρσακείου τίς σκάλες
δέν θά τίς ἀνεβαίνουνε μαθήτριες καί δασκάλες
Καί μέσα εἰς ταῖς αἴθουσες καί εἰς τούς διαδρόμους
ἀντίδικοι θά τρέχουνε μαζί μέ ἀστυνόμους»

ενώ σε ένα άλλο στιχούργημά του ο ίδιος ποιητής αναφωνεί:

«Τί κατάπτωσις αλήθεια, ἐκεῖ μέσα ὃπου ἀντηχούσαν
οἱ γλυκόλαλες φωνοῦλες κοριτσιῶν πού τραγουδούσαν
ἐκεῖ μέσα ὃπου ὑπήρχαν κάτι ὑπάρξεις τόσο ἁβραί
θ’ ἀκουστῆ καί ὁ χωροφύλαξ μέ τό “κάτσε κάτω ρέ”».

ΕΙΚΟΝΑ 15. Η πρόσοψη τού Αρσακείου με τα καταστήματα που κτίστηκαν το 1942 κατα μήκος τής οδού Πεσμαζόγλου.
015-prospsh-pesmazoglou-small

Οι διοικητικές υπηρεσίες τής ΦΕ παρέμειναν στο Αρσάκειο Μέγαρο. Το 1942 κτίστηκαν στο προαύλιο τού Αρσακείου Μεγάρου, προς την οδό Πεσμαζόγλου αρχικά και αργότερα προς την Πανεπιστημίου, καταστήματα τα οποία αλλοίωσαν την εξωτερική εικόνα τού κτηρίου.

ΕΙΚΟΝΑ 15α. Μαγαζιά στην Πανεπιστημίου που κτίστηκαν το 1944 (φωτογραφία τού 1955)
015a-magazia-panepisthmiou

Στον χώρο της εσωτερικής αυλής κτίστηκε το κινηματοθέατρο «Ορφέας», ενώ μεταπολεμικά στο υπόγειο προς την οδό Σταδίου εγκαταστάθηκε το Θέατρο Τέχνης τού Καρόλου Κουν.

ΕΙΚΟΝΑ 15β. Το κινηματοθέατρο «Ορφέας».
015b-orfeas




ΤΟ ΑΡΣΑΚΕΙΟ ΜΕΓΑΡΟ ΣΗΜΕΡΑ

 Η αρχική μορφή τού κτηρίου αποκαταστάθηκε το 1996 από τη ΔΕΠΟΣ βάσει μελέτης που εκπόνησε ο Α. Σ. Καλλιγάς, ο οποίος για το έργο αυτό απέσπασε το βραβείο EuropaNostra. Σε αυτό στεγάζεται το Συμβούλιο τής Επικρατείας καθώς και τμήμα των υπηρεσιών τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας. Τότε κατασκευάστηκε και η Στοά τού Βιβλίου με στόχο να αποτελέσει μαζί με το Θέατρο Τέχνης και την Αίθουσα Λόγου και Τέχνης ένα κέντρο λογοτεχνικό και πνευματικό στην καρδιά της Αθήνας.

ΕΙΚΟΝΑ 16. Το Αρσάκειο Μέγαρο μετά την αποκατάστασή του από τη ΔΕΠΟΣ .
016a-depos

ΕΙΚΟΝΑ 16α.. Η Στοά τού Βιβλίου
016-stoabibliou


Αυτή είναι η ιστορία του Αρσακείου Μεγάρου και του οικοδομικού τετραγώνου της  Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας στην οδό Πανεπιστημίου. Οι καιροί αλλάζουν, οι συνθήκες στην πόλη των Αθηνών δεν είναι οι ίδιες, το κτίριο δεν στεγάζει πλέον σχολείο αλλά το Συμβούλιο της Επικρατείας. Στην αίθουσα Τέχνης και Λόγου όμως γίνονται τα μαθήματα του Ἁνοιχτού Πανεπιστημίου της Φιλεκπαιδευτικῆς Εταιρείας και άλλες πνευματικές εκδηλώσεις, ενώ στο υπόγειο φιλοξενείται ακόμα το «Θέατρο Τέχνης, Κάρολος Κούν» που συνεχίζει δημιουργικά την καλλιτεχνική του πορεία.

Παναγιώτα Αν. Ατσαβέ

Στόχος της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας ήταν να  εκπαιδεύσει δασκάλες  και αυτές με τη σειρά τους να διδάξουν την Ελληνική Γλώσσα και την Ιστορία  όπου υπήρχε Ελληνισμός αλλά και σε περιοχές του Ελληνικού κράτους όπου οι κάτοικοι  δεν την χρησιμοποιούσαν στις καθημερινές τους  συζητήσεις.  Έτσι 30 χρόνια  μετά την ίδρυση του κεντρικού σχολείου στην Αθήνα, το Δ.Σ. της Φ.Ε. αποφάσισε τη δημιουργία σε αυτές τις περιοχές  μονοταξίων σχολείων που θα λειτουργούσαν με την αλληλοδιδακτική μέθοδο. Στην ουσία εύρισκαν κατάλυμα για μία δασκάλα την οποία έστελναν στην περιοχή, τής πλήρωναν  το μισθό, τήν εφοδίαζαν και με τα βιβλία αλλά και τα εποπτικά μέσα τής εποχής και σε συνεργασία με τις τοπικές κοινότητες δημιουργούσαν τα σχολεία.

Σε μία από τις συνελεύσεις της Φ.Ε., το 1871, συζητήθηκαν τα προβλήματα που αντιμετώπιζε η Εταιρεία στα αλβανόφωνα χωριά της Αττικής, κυρίως λόγω της αδιαφορίας των κατοίκων. Ο Πρόεδρος μάλιστα της Εταιρείας  Π. Ρομποτής παραδέχθηκε ότι έγιναν σκέψεις να δοθούν υποτροφίες σε κοπέλες προερχόμενες από τους Δήμους αυτούς οι οποίες όταν θα επέστρεφαν στα  χωριά τους, θα ήταν σε θέση να τα διδάξουν εκεί. Ομολόγησε όμως ότι «ὁ φόβος μη ἐκπαιδευόμεναι ἐν τῷ καταστήματι καί ἀλλάζουσαι βίον δέν θελήσωσι νά ἐπανέλθωσι εἰς τάς πατρίδας των διδάσκαλοι ἀνεχαίτισεν ἡμᾶς νά προβῶμεν εἰς το μέτρον τοῦτο».  Ὀπως πολύ σωστά είπε ο πρώτος Επόπτης της Φ.Ε. Ι. Βιώνης,  η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία θεωρούσε ότι «Ἀποτελεῖ ἀσέβειαν ἐν τῇ χώρᾳ ἐν τῇ ὀποίᾳ ὡμιλεῖτο ἡ θεία τοῦ Πλάτωνος γλῶσσα, ἐν τῇ ὀποίᾳ ὁ Δῆμος ἢκουεν ἀπό τῆς Πνυκός  τήν συγκινοῦσαν τοῦ Δημοσθένους γλῶσσαν …νά μή ὁμιλεῖται  σήμερον.»

Αν παρακολουθήσει κάποιος τα μέρη στα οποία ίδρυσε σχολεία η Φ.Ε. θα καταλάβει ποιές ήταν οι περιοχές όπου χρησιμοποιούσαν  την  Αρβανίτικη γλώσσα στις καθημερινές συναλλαγές. Αλλά ακόμα και σε περιοχές όπου δεν υπήρχε παρόμοιο θέμα, η άρνηση των γονέων να μορφώσουν τα κορίτσια τους σίγουρα δεν προοιώνιζε τίποτα καλό για τον τόπο. Πολλοί πίστευαν ότι η εκπαίδευση θα δώσει αέρα στα κορίτσια τους και θα τα κάνει ανυπάκουα στους μέλλοντες συζύγους. Άλλοι υποστήριζαν ότι η μόρφωση δεν χρειάζεται στις γυναίκες και υπήρχαν και κάποιοι που θεωρούσαν τις μορφωμένες γυναίκες «ανήθικες» και έτρεμαν μήπως ο κόσμος χαρακτηρίσει έτσι τις κόρες τους.       

Αξίζει να σημειωθεί εδώ ότι την εποχή εκείνη πίστευαν ότι όταν μια δασκάλα παντρεύεται πρέπει να σταματήσει να εργάζεται γι αυτό ζητούσαν αντικατάσταση των διδασκαλισσών που «περιήρχοντο εἰς τόν ἐν συζυγίᾳ βίον». Έτσι το Υπουργείο Παιδείας αναγκάστηκε να στείλει στους Νομάρχες της χώρας, στις 2 Ιουλίου 1874 εγκύκλιο «περί τῶν ὑπανδρευομένων δημοδιδασκαλισσῶν» με την οποία διαβεβαιώνει τους πολίτες  «ότι εἰς τάς ἐγγάμους διδασκάλους ευρίσκει τις πολύ περισσότερα ἐχέγγυα πρός ἠθοποίησιν τῆς κοινωνίας, καί διά τοῦτο νά τίς προτιμᾶ».

Η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία όμως, παρά τις δυσχέρειες, προχώρησε στο εγχείρημά αυτό. Τα σχολεία αυτά βέβαια δεν μακροημέρευσαν. Και μόνο το γεγονός όμως ότι απετόλμησε να πραγματοποιήσει ένα τέτοιο φιλόδοξο σχέδιο αποδεικνύει ότι η  μόρφωση των Ελληνίδων αποτέλεσε τον κυρίαρχο στόχο της τον 19ο αι. και για μεγάλο μέρος του 20ού. 

xarths-attikhs-annotated

Αρσάκειο 

ΑΡΣΑΚΕΙΟ ΚΗΦΙΣΙΑΣ

Η Κηφισιά, που οφείλει το όνομά της στις πηγές του ποταμού Κηφισού, ήταν κατά την αρχαιότητα  ένας από τους  δήμους της Αθήνας και ανήκε στην Ερεχθηίδα φυλή. Καταπράσινο προάστιο προσήλκυσε  την εποχή της Τουρκοκρατίας  το ενδιαφέρον Τούρκων μεγαλοτσιφλικάδων. Τα πρώτα μετεπαναστατικά χρόνια ήταν ένα μικρό χωριό που συγκέντρωνε Αθηναίους παραθεριστές , μεταξύ αυτών και το βασιλικό ζεύγος, ή όσους είχαν ανάγκη ανάρρωσης.

kifissia2

ΕΙΚΟΝΑ 1. Η Κηφισιά στις 27 Ιουνίου 1907 από Κάρτ Ποστάλ εποχής.

Το πρώτο καταστατικό της κοινότητος των Κηφισιωτών υπεγράφη το 1870. Το 1867, πριν αρχίσει η ραγδαία ανάπτυξη της Κηφισιάς και ξεκινήσει η σιδηροδρομική σύνδεσή της με την Αθήνα, η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία αποφάσισε να ιδρύσει εκεί σχολείο για να ενισχυθεί η διδασκαλία της Ελληνικής Γλώσσας. Στο σχολείο αυτό επιτρεπόταν μέχρι το 1874 και η φοίτηση αγοριών. Διευθύντρια ήταν η κ. Λεμονιά Φωτιάδου.   Το σχολείο  λειτούργησε επί  13 χρόνια και έκλεισε το 1880. Γεγονός είναι πάντως ότι στα Πρακτικά της ΦΕ του 1876 αναφέρεται ότι η δασκάλα  αντιμετώπισε στην αρχή πολύ εχθρική υποδοχή από τους κατοίκους.


kisissia1

ΕΙΚΟΝΑ 2. Η Έπαυλη  Μελά στην Κηφισιά κτίστηκε με σχέδια του Τσίλλερ το 1885

ΑΡΣΑΚΕΙΟ ΜΕΝΙΔΙΟΥ

 Ο Δήμος Αχαρνών είναι από τους αρχαιότερους Δήμου τής Αττικής και ανήκε στην Οινηίδα φυλή. Οι κάτοικοί του στην αρχαιότητα ήταν κυρίως καρβουνιάρηδες κάτι που αναφέρει και ο Αριστοφάνης στην ομώνυμη κωμωδία του «Ἀχαρνῆς»  Την ονομασία Μενίδι πήρε κατά τον 12ο αιώνα, πριν να φθάσουν στην Αττική οι Αρβανίτικες φάρες[1]. Βρίσκεται στους Νότιους πρόποδες τής Πάρνηθας. Μετά την απελευθέρωση των Αθηνών από τους Τούρκους  στην περιοχή είχε εγκατασταθεί  μεγάλος αριθμός από Αρβανίτες οι οποίοι χρησιμοποιούσαν τη δική τους γλώσσα. Έτσι η ΦΕ. αποφάσισε να ιδρύσει το 1867 σχολείο για να ενισχυθεί η διδασκαλία της Ελληνικής Γλώσσας. Δύο χρόνια μετά, το 1869, το σχολείο αναγκάστηκε να κλείσει λόγω ελλείψεως μαθητριών.

menidi-small


 ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: 1. Οι Αχαρνές (Μενίδι), το 1906, έργο  του λαϊκού ζωγράφου Χρ. Τσεβά από την πινακοθήκη του Δήμου.

Πρώτη δασκάλα τού σχολείου ήταν η Χ. Ζαχαρίου. Ο Γεν. Γραμματέας τής ΦΕ το 1871 ομολόγησε στο ΔΣ ότι στο σχολείο του Μενιδίου «τῶν παθῶν της τόν τάραχον δοκιμάζει ἡ διδάσκαλος. Καθ΄ἑκάστην την προσβάλλουσι παντοιοτρόπως»[2] με αποτέλεσμα βέβαια την επόμενη χρονιά η διάδοχός της, «ἡ διδάσκαλος κ. Μαρία Μωραϊτου  ἀπαυδήσασα από την ψυχρότητα τῶν κατοίκων παρῃτηθη.» . Τρία χρόνια μετά, το 1872, το σχολείο επαναλειτούργησε αλλά έκλεισε οριστικά το 1892.


[1] Αρβανίτικη λέξη που σημαίνει "πατριά".

[2] Πρακτικά ΦΕ 1871, Αθήνα, σ. 47


ΑΡΣΑΚΕΙΟ ΚΙΟΥΡΚΩΝ

Η περιοχή των Κιούρκων βρίσκεται στη Βόρεια έξοδο από το λεκανοπέδιο των Αθηνών στους Ανατολικούς πρόποδες της Πάρνηθας. Ήταν αρχαίος αθηναϊκός Δήμος με το όνομα Αφίδναι, όνομα το οποίο επαναχρησιμοποιήθηκε δια νόμου το 1919. Το όνομα Κιούρκα εμφανίζεται από την εποχή τής Φραγκοκρατίας όπως αναφέρει ο Κ. Μπίρης. Το 1383 πιθανόν να εγκαταστάθηκε στην περιοχή μία φάρα Αρβανιτών με επικεφαλής τον Κιούρκα, μαζί με τους Λιόσηδες, τους Μαλακασαίους και άλλους για να ενισχύσουν την άμυνα του Δουκάτου των Αθηνών. Η εγκατάστασή τους στην περιοχή έγινε μόνιμη αναφέρεται δε ότι και κατά την απελευθέρωση της Αθήνας από τους Τούρκους  παρέμειναν στην περιοχή θεωρώντας εαυτούς φρουρούς της πόλεως. Όπως είναι φυσικό η ανάμειξή τους με τους ντόπιους κατοίκους έγινε αιτία να χρησιμοποιείται στην περιοχή  το γλωσσικό τους ιδίωμα στις καθημερινές συναλλαγές.

kiourka-1

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ 1 : Άποψη των Αφιδνών σήμερα.

Για μία ακόμη φορά η ΦΕ έκρινε ότι θα έπρεπε οι νέες κοπέλες της περιοχής να μορφωθούν,γι αυτό,το 1867 κατόπιν υποδείξεως του Υπουργείου Παιδείας αποφάσισε να ιδρύσει εκεί Αρσάκειο Σχολείο. Δυστυχώς οι συνθήκες που αντιμετώπισαν στην περιοχή ήταν τραγικές. Οι κάτοικοι δεν επέτρεπαν στις κόρες τους να μορφωθούν και η δασκάλα αντιμετωπίστηκε ως φορέας «καινῶν δαιμονίων». Το σχολείο όπως ήταν φυσικό έκλεισε τον επόμενο χρόνο, λόγω της επίμονης άρνησης των κατοίκων να μορφώσουν τις κόρες τους. Η δασκάλα με τη θεία της που είχαν μεταβεί εκεί αναγκάστηκαν να αναχωρήσουν όταν βρήκαν το σπίτι τους κατεστραμμένο.

ΑΡΣΑΚΕΙΟ ΠΑΤΗΣΙΩΝ

Τα Πατήσια την περίοδο της Τουρκοκρατίας ήταν ένα χωριό που το διέσχιζε ο ποταμός Ποδονίφτης με όχθες γεμάτες πλατάνια και πεύκα. Βρισκόταν στο μέσον ενός εύφορου και καταπράσινου κάμπου. Εκεί ήταν και η έδρα του Πασά τής Αθήνας, γι αυτό και πολλοί θεωρούν ότι το όνομα τής περιοχής αποτελεί παραφθορά της λέξης Πατισάχ.[1] Ο W. Schmidt , Δανός θεολόγος έγραψε στις εντυπώσεις του για την οδό που οδηγούσε στα Πατήσια λίγα χρόνια μετά την απελευθέρωση. «Ο δρόμος στην αρχή ήταν εξαιρετικός με πολύ καλό πλακόστρωτο, φτιαγμένο σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα. Μετά από μία ώρα γίνεται ένας στενός χωματόδρομος».

arxh-odou-pathsiwn-1

ΕΙΚΟΝΑ 1. Η αρχή της οδού Πατησίων κατά το τέλος του 19ου αι.

Μετά την απελευθέρωση τα Πατήσια τα αποκαλούσαν «Παραδείσια» λόγω των ωραίων κήπων με τους πολλούς κυπαρισσώνες. Τα νερά, το άφθονο πράσινο, η ξακουστή παραγωγή ντομάτας στα αμέτρητα περιβόλια καθιστούσαν την περιοχή ιδανική για εξοχική κατοικία. Γι αυτό το 1904 τα Πατήσια ήταν ένα από τα ωραιότερα κοσμοπολίτικα προάστια τής Παλιάς Αθήνας. 

pathsia-arxes-20ou-1

ΕΙΚΟΝΑ 2. Η περιοχή των Πατησίων στις αρχές του 20ού αιώνα

Στο Μικρό και ωραίο αυτό χωριό από την εποχή της τουρκοκρατίας είχαν εγκατασταθεί πολλοί Αρβανίτες . Η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία, το 1871, αποφάσισε να ιδρύσει εκεί σχολείο με Διευθύντρια την Καλλιόπη Κυπριάδου. Το σχολείο λειτούργησε 5 χρόνια. Η δεύτερη δασκάλα που το ανέλαβε ήταν η  Χαρίκλεια Μόσχου. Το σχολείο  έκλεισε το 1876.

ΑΡΣΑΚΕΙΟ ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ

Η Ελευσίνα ήταν μία πανάρχαια ιερή πόλη που είχε συνδέσει το όνομά της με τα Ελευσίνια Μυστήρια. Στους αιώνες που ακολούθησαν όμως περιέπεσε σε αφάνεια, έτσι το 1827, μετά την απελευθέρωση τής Ελλάδος, ήταν μία μικρή πόλη 250 κατοίκων, ως επί το πλείστον αρβανίτικης καταγωγής. Η μορφή τής πόλεως άρχισε να αλλάζει σταδιακά από το 1860. Οι δύο βασικές αιτίες της ανάπτυξής της ήταν η διάνοιξη του Ισθμού της Κορίνθου(1880-1893) και η διέλευση της Σιδηροδρομικής Γραμμής που ένωνε την Αθήνα με την Πελοπόννησο. (1885)
skhnh apo_stratopedo_Eleusinas

Τα ήθη και τα έθιμα στην περιοχή αυτή ήταν πολύ αυστηρά κυρίως για τις γυναίκες, στις οποίες δεν επιτρεπόταν να πάνε ούτε στην Εκκλησία για να αποφεύγουν τα ανδρικά βλέμματα. Στην πόλη αυτή η ΦΕ αποφάσισε να ιδρύσει Σχολείο για τη μόρφωση των κοριτσιών, το 1871, με Διευθύντρια τη Σοφία Βεροπούλου. Παρά τις δυσοίωνες συνθήκες το σχολείο αυτό, με λιγοστές μαθήτριες λειτούργησε επί 21 χρόνια και έκλεισε το 1892.

xoros-tratas-elefsis-1

ΕΙΚΟΝΑ 2. Ο χορός της Τράτας στην Ελευσίνα το 1907

 Αναφέρεται ότι στην αρχή οι γονείς ακολουθούσαν παραπλανητικούς δρόμους για να οδηγήσουν τις θυγατέρες τους στο σχολείο ώστε να αποφύγουν την κακογλωσσιά των συμπολιτών τους. Απόδειξη της μεγάλης προσφοράς του σχολείου στην περιοχή της Ελευσίνας αποτελεί το έγγραφο που απέστειλε ο Νομάρχης Αττικής το 1881 στο ΔΣ της ΦΕ με το οποίο την παρακαλεί να μην καταργήσει το σχολείο . «Οὐδεμία γυνή ἐν Ἐλευσῖνι ὡμίλει ἢ ἐννόει τήν Ἑλληνικήν καί νῦν ἡ γλῶσσα διεδόθη ὣστε μόνον γραῖαι τινές δέν ὁμιλοῦσιν ἐκ συστολῆς, ὃμως ἐννοοῦσιν αὐτήν.»

elefsis-arxes-20ou-1

ΕΙΚΟΝΑ 3. Η Ελευσίνα και ο κόλπος της 


ΑΡΣΑΚΕΙΟ ΧΑΣΙΑΣ

Η Χασιά είναι μία ιδιαίτερα απομονωμένη περιοχή που περιβάλλεται από ορεινούς όγκους στους πρόποδες τής Πάρνηθας.

XASIA

ΕΙΚΟΝΑ 1. Αποψη της Χασιάς σήμερα
.

 Απέχει 6 χιλιόμετρα από το αρχαίο φρούριο τής Φυλής από το οποίο προέρχεται και η σημερινή της ονομασία.  Το όνομά της προέρχεται πιθανότατα από το γεγονός ότι ήταν αθέατη λόγω της Πάρνηθας που την περιβάλλει. Στον μικρό αυτό τότε οικισμό η ΦΕ ίδρυσε το 1890 σχολείο για να ενισχύσει τη διδασκαλία της Ελληνικής Γλώσσας.

apodeikseis-1-olga-vathi

ΕΙΚΟΝΑ 2. Απόδειξη μισθοδοσίας της Όλγας Βάθη από το Αρσάκειο Χασιάς.

apodeikseis-2-kwnstantinidou

ΕΙΚΟΝΑ 3. Απόδειξη μισθοδοσίας της δασκάλας Βασιλικής Κωνσταντίνου από το Αρσάκειο Χασιάς.

 Διευθύντρια ήταν η Βασιλική Κωνσταντίνου. Εκεί υπηρέτησε και η Όλγα Βάθη. Το σχολείο δυστυχώς έκλεισε το 1892, λόγω της απροθυμίας των κατοίκων να μορφώσουν τις θυγατέρες τους και τής κακής υποδοχής που επεφύλαξαν στίς δασκάλες.

[1] Για την προέλευση του ονόματος υπάρχουν πολλές εκδοχές.΄Ισως προέρχεται από τον αρχαίο Δήμο Βατής,(Βατήσι), ή από το όνομα Τούρκου κτηματία της περιοχής Πατίς- Αγά.


Παναγιώτα Αν. Ατσαβ
έ








ΤΟ ΑΡΣΑΚΕΙΟ ΚΑΤΑ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ 19ου ΑΙΩΝΑ

Μεγάλο κίνδυνο αντιμετώπισε η Φ.Ε. το 1877. Η κυβέρνηση αγόρασε το οικόπεδο πίσω από το κτήριο τής Βασιλικής Τυπογραφίας για να ανεγερθεί εκεί Δικαστικό Μέγαρο. Το Δ.Σ. τής Φ.Ε. αναστατώθηκε, διότι από τα παράθυρα τού Μεγάρου οι υπάλληλοι και οι επισκέπτες των Δικαστηρίων θα έβλεπαν μέσα στο Παρθεναγωγείο και θα πολιορκούσαν τις μαθήτριες κατά την είσοδό τους στο Σχολείο. Κατόπιν συντόνων ενεργειών τής Εταιρείας, με τη βοήθεια τής βασίλισσας Αμαλίας και ενώ είχε γίνει η εκσκαφή για τα θεμέλια, σταμάτησαν οι εργασίες. Έτσι δεν διαταράχθηκε η ησυχία τού Παρθεναγωγείου, που σύμφωνα με τον Κωστή Παλαμά

«Ω ναι! Την αγιοσύνη σου καμιά εκκλησιά δεν έχει.
Κανένας κήπος καρπερή, σαν τη δική σου νιότη».

Στο τέλος τού 19ου αιώνα η Εταιρεία είναι πλέον κάτοχος ολόκληρου τού οικοδομικού τετραγώνου και το Δ.Σ. της αρχίζει να προβληματίζεται για την καλύτερη αξιοποίηση τής περιουσίας της, ώστε οι πόροι να επενδύονται στα Σχολεία. Τα κτήρια είχαν φθαρεί και απαιτούσαν συνεχώς επισκευές. Το Δ.Σ. αποφάσισε να τα κατεδαφίσει και να οικοδομήσει καινούργια. 

ΕΙΚΟΝΑ 8. Το τετράγωνο τού Αρσακείου στο κέντρο τής Αθήνας σε φωτογράφιση τού 1901 όπου φαίνεται καθαρά το Αρσάκειο Μέγαρο ενώ τα γύρω κτήρια έχουν κατεδαφιστεί.

008-tetragwno-arsakeiou-small


ΤΟ ΝΕΟ ΑΡΣΑΚΕΙΟ

ΕΙΚΟΝΑ 9. Σπάνια αεροφωτογραφία τού οικοδομικού τετραγώνου τής Φ.Ε., μετά το 1907, στην οποία φαίνεται το σε σχήμα Π Αρσάκειο Μέγαρο [1], ο τρούλος τής Αγίας Αναστασίας [2], η οικοδομή που κτίστηκε στην οικία Βάμβα [3],το νέο Αρσάκειο επί της οδού Σταδίου [4], η Στοά Αρσακείου [5] και το τελευταίο κτήριο που κτίστηκε στην οδό Πεσμαζόγλου [6].

008-neo-arsakeio-annotated-small


Το 1898 ανεγέρθηκε νέο κτήριο στην οδό Πανεπιστημίου (οικόπεδο οικίας Βάμβα) σε σχέδια Ν. Δημάδη, με κρεμαστούς επί προβόλων ιωνικούς κίονες στους επάνω ορόφους «εἰς ὓφος Μπαρόκ, βαρύ καί ἀκαλαίσθητον» παρατηρεί ο Κ. Μπίρης.

ΕΙΚΟΝΑ 9α. Πρόσοψη του κτηρίου από την πλευρά τής οδού Αρσάκη

009a-prosopsh


ΕΙΚΟΝΑ 9β. Άποψη τής Αθήνας από τον Λυκαβηττό. Στη φωτογραφία φαίνεται καθαρά το νέο κτήριο στην Πανεπιστημίου, ενώ τα κτήρια τής Σταδίου ακόμα κτίζονται. Φωτογραφία τού HubertPernot από το λεύκωμα «Εξερευνώντας την Ελλάδα», φωτογραφίες 1898-1913. Η οδός Πανεπιστημίου [1] και τα οικοδομούμενα κτήρια επί τής οδού Σταδίου [2].
009b-apo-lykavhtto-small-annotated

Παράλληλα, το Δ.Σ. αποφασίζει την ανέγερση σε πρώτη φάση κτηρίου σε όλο το μήκος τού οικοπέδου που έβλεπε στην οδό Σταδίου, με ισόγεια καταστήματα και με δύο ορόφους που θα στέγαζαν τα εξωτερικά Σχολεία τής Εταιρείας. Τα αρχικά σχέδια είχε εκπονήσει το 1889 ο Τρουμ, όταν όμως ήρθε η ώρα τής οικοδόμησης τα σχέδια μετατράπηκαν από τον μηχανικό Αν. Θεοφιλά με αρχιτέκτονα τον Κων. Μαρούδη.

ΕΙΚΟΝΑ 9γ. Το νέο Αρσάκειο από την οδό Σταδίου στην αρχική του μορφή (μηχανικός Αν. Θεοφιλάς, αρχιτ. Κων. Μαυρουδής) το 1905. Διακρίνεται το κτήριο τού Τυπογραφείου.
009c-neo-arsakeio

Εν τω μεταξύ το σχέδιο τροποποιήθηκε ώστε να επεκταθούν οι οικοδομές και προς την πλευρά των οδών Αρσάκη και Πανεπιστημίου. Τα Σχολεία μεταστεγάσθηκαν σε νοικιασμένα κτήρια και στον Φιλολογικό Σύλλογο Παρνασσό. Τον θεμέλιο λίθο των νέων κτηρίων έθεσε η Βασίλισσα Όλγα στις 26 Απριλίου 1900. Για την οικοδομή εργάστηκαν και άλλοι αρχιτέκτονες όπως ο Μπαλάνος, ο Λουδοβίκος Σνάιδερ και ο Οικονόμου, οι οποίοι δημιούργησαν ένα σχολικό συγκρότημα με ευρείς διαδρόμους και μεγάλες άριστα εξοπλισμένες τάξεις

ΕΙΚΟΝΑ 9δ. Το νέο Αρσάκειο (χωρίς τους πυργοειδείς τρούλους) από την οδό Σταδίου, με τα φωτιστικά τόξα τού αεριόφωτος το 1905
009d-stadiou-gkazi

Τότε αποφασίστηκε και η δημιουργία τής Στοάς Αρσακείου στην προέκταση τής τότε οδού Πινακωτών (σήμερα Χαριλάου Τρικούπη). Πρόκληση για τις μαθήτριες τού Σχολείου αποτελούσε το γυάλινο στέγαστρο τής στοάς, στο οποίο έριχναν από τις τάξεις τους στραγάλια και άλλα μικρά αντικείμενα προκαλώντας μεγάλο θόρυβο 



ΕΙΚΟΝΑ 9ε. Η στοά Αρσακείου
009e-stoa-athina sto kentro

Επειδή το Σχολείο που χτίστηκε με δωρεά τής Ελένης Τοσίτσα είχε κατεδαφιστεί, ορίστηκε η πτέρυγα τού Σχολείου που κτίστηκε στον ίδιο χώρο να ονομάζεται «Τοσίτσειο».



ΕΙΚΟΝΑ 9στ. Αίθουσα διδασκαλίας στο νέο κτήριο τού Σχολείου. Πρόκειται για εξωτερικές μαθήτριες, όπως δείχνουν τα καπέλα στο βάθος (από λεύκωμα τού 1912)
003-9

Γρήγορα άρχισαν να διατυπώνονται παράπονα στον Τύπο για την εξωτερική ασυμβατότητα των νέων κτηρίων με το «Αρσάκειο Μέγαρο». Έτσι το 1907 αποφασίστηκε η αναμόρφωση των κτηρίων τής οδού Σταδίου και η επισκευή των προθηκών των καταστημάτων.

ΕΙΚΟΝΑ 10. Άποψη της οδού Σταδίου. Δεξιά διακρίνεται το Αρσάκειο με τους τρούλους που προσέθεσε ο Τσίλλερ.
004-9


ΕΙΚΟΝΑ 11: Η μαρκίζα που προσθεσε ο Τσίλλερ (1905) στην έξοδο της Στοάς Αρσακείου προς την Σταδίου.
009-markiza-1905


Τα σχέδια ανετέθησαν στον αρχιτέκτονα Ερνέστο Τσίλλερ, ο οποίος προσέθεσε τους δύο τρούλους καθώς και την μεταλλική μαρκίζα στην πρόσοψη επί της οδού Σταδίου. Ο νέος αρχιτέκτονας τής Εταιρείας Α. Κριεζής ανέλαβε το 1911 την ανακαίνιση των εσωτερικών χώρων τού κτηρίου Τότε κατασκευάσθηκε θέατρο στη μεγάλη αίθουσα τελετών τού α΄ ορόφου επί τής οδού Πανεπιστημίου, καθώς και γυμναστήριο στη θέση τού παλαιού επί τής οδού Σταδίου.

ΕΙΚΟΝΑ 11α. Η αίθουσα τελετών τού Σχολείου στον α΄ όροφο
005-9


ΕΙΚΟΝΑ 11β. 
Αρσακειάδες ασκούνται στο μονόζυγο στο κλειστό γυμναστήριο τού νέου κτηρίου τού Σχολείου 
006-9

Η αξιοποίηση τού οικοδομικού τετραγώνου με τη μορφή που έχει σήμερα ολοκληρώθηκε το 1925 με την ανέγερση επί τής οδού Πεσμαζόγλου οικοδομής που στέγαζε στο ισόγειο δύο καταστήματα και στους δύο ορόφους αίθουσες.

ΕΙΚΟΝΑ 12. Το κτήριο τής ΦΕ από την οδό Πανεπιστημίου (Εθνική Βιβλιοθήκη), περίπου το 1934.

009-apo-e8niki-vivlio8hkh


Καθώς ο χρόνος περνούσε, η Αθήνα μεγάλωνε και το Σχολείο γρήγορα βρέθηκε στο κέντρο τής εμπορικής ζωής τής πόλεως, κάτι που καθιστούσε δύσκολη την πρόσβαση των νεαρών κοριτσιών σε αυτό. Συγχρόνως η πολυκοσμία και η αύξηση τής ηχορρύπανσης και τού αριθμού των μαθητριών έκανε το Δ.Σ. τής ΦΕ να σκέφτεται σοβαρά τη μεταφορά τού Σχολείου σε άλλη περιοχή, εκτός κέντρου, και την κατασκευή κτηρίου προσαρμοσμένου στις απαιτήσεις των συγχρόνων σχολείων της εποχής, ώστε σταδιακά να απομακρυνθούν τα Σχολεία από το κέντρο τής πόλεως. Όμως η τύχη και τα ιστορικά γεγονότα επεφύλασσαν στα κτήρια αυτά μια δεύτερη χρησιμοποίησή τους ως εκπαιδευτήρια κατά τη διάρκεια τού Β΄ Παγκοσμίου πολέμου.

Παναγιώτα Αν. Ατσαβέ