«Καλωσορίζουμε την Ελλάδα, τη χώρα τής φιλοκαλίας, τη χώρα τού Βασιλείου, τού Γρηγορίου και τού Χρυσοστόμου... » έγραφε η εφημερίδα "LE MONDE", όταν μπαίναμε στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα το έτος 1979.
Λεπτομέρεια από χρυσοκέντητο Λάβαρο των Τριών Ιεραρχών, στη Μεγάλη Αίθουσα του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Όταν, μετά την απελευθέρωση, το ελληνικό κράτος σύστησε το πρώτο πανεπιστήμιο, αναζήτησε για να προβάλει ως προστάτη των Γραμμάτων έναν "τέλειο" άνθρωπο. Και βρήκε την ιερή τριάδα Ιεραρχών, τρεις μορφές από εκείνες που καταφέρνουν να σπάζουν τα στεγανά τού χρόνου και να μην τους καταπίνει η λήθη...
Ήταν μια επιλογή σοφή, γιατί στο πρόσωπο τους προέτασσε τον σοφό δάσκαλο, τον θαυμάσιο ρήτορα, τον χαρισματικό ηγέτη, τον ακαταπόνητο μαχητή, τον ακούραστο κοινωνικό εργάτη.
Η ιστορία κράτησε φυλαχτό τα ονόματά τους και η Εκκλησία έβαλε δίπλα σ' αυτό τους χαρακτηρισμούς: "Μέγας" για τον Βασίλειο, "Θεολόγος" για τον Γρηγόριο και "Χρυσόστομος" για τον Ιωάννη.
Γόνοι εύποροι οικογενειών και οι τρεις μοιράζουν τη μεγάλη τους περιουσία στους φτωχούς και αποσύρονται από τα κοινωνικά πράγματα.
Φωτισμένοι από την εσωτερική φωτιά τού πνεύματος και με την πλούσια εμπειρία τής ασκητικής ζωής εισέρχονται στην τάξη τού κλήρου.
Βασικός στόχος τής διδασκαλίας τους ήταν να αναδείξουν «τής φύσεως τού ανθρώπου την ευγένεια». Έλεγε ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος: «και αν είσαι δούλος δεν σε καταφρονώ, είσαι άνθρωπος. Για σένα απλώθηκε ο ουρανός, για σένα ο ήλιος φέγγει, για σένα τρέχουν οι πηγές και η θάλασσα απλώνεται απέραντη… ».
Αυτόν τον άνθρωπο έσκυψαν και υπηρέτησαν οι Τρεις Ιεράρχες. Πόνεσαν για τον φτωχό, το ορφανό, τη χήρα, τον άρρωστο, τον αιχμάλωτο, τον ξένο, τον φυλακισμένο…
Άλλοτε παρακαλώντας και άλλοτε μαστιγώνοντας με τους λόγους τους, γκρέμισαν τις αποθήκες των πλουσίων υπέρ των φτωχών.
Με τα ίδια χέρια που ευλογούσαν το πλήθος με αυτά το υπηρετούσαν. Έταξαν τη ζωή τους στον ίδιο σκοπό. Να ξεφορτώσουν στις ψυχές των ανθρώπων τον ουρανό που έφερναν που μέσα τους.
Κι όμως, ο Μέγας Βασίλειος, ο "άρτιος άνθρωπος, ο ισχυρός χαρακτήρας, το ιερό αυτό θηρίο καταπονημένος απ’ την άσκηση φεύγει πρόωρα από τη ζωή.
Ο Γρηγόριος ο Θεολόγος, η ευαίσθητη αυτή ποιητική ψυχή που ζούσε για να προσεύχεται, να κλαίει, να αγαπάει, τελειώνει την ζωή του σ’ ένα ταπεινό ασκητήριο.
Και ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος, ο επιβλητικός στον λόγο, ο τρυφερός στους φίλους και ο επιεικής στους εχθρούς, πεθαίνει εξόριστος στα βάθη της Αρμενίας.
Ήταν, λοιπόν, σοφή η επιλογή των Τριών Ιεραρχών για να αποτελούν τους προστάτες των Γραμμάτων. Όχι γιατί πέτυχαν μια αρμονική σύζευξη τής Ελληνικής Παιδείας με την Χριστιανική Πίστη. Όχι γιατί μας άφησαν εκατοντάδες σοφά έργα. Ούτε, ακόμη, για το τεράστιο κοινωνικό τους έργο. Είναι που, κοντά σε αυτά τα θαυμαστά, προβάλλεται μπροστά μας η εικόνα τού Αγίου.
Στη σημερινή εποχή τής παγκοσμιοποίησης οι τρεις μεγάλοι διδάσκαλοι, που τιμούμε χρόνια τώρα στα Σχολεία μας, στις αίθουσες όπου γεννιέται το όνειρο, μας δίνουν το μήνυμα ότι μπορούμε να επιβιώσουμε μιμούμενοι το ήθος τους, την αγωνιστικότητά τους και τον τρόπο ζωής τους.
Η Διευθύντρια, Αμαλία Μαυροειδή
Ο Σύλλογος Καθηγητών
Τρεις Ιεράρχες