Μάλιστα, το νέο αναμορφωμένο πρόγραμμα για τα Δημοτικά τού Υπουργείου Παιδείας κινείται στην ίδια κατεύθυνση με το παραπάνω πρόγραμμα.
Τι είναι το πρόγραμμα «Τσάντα στο σχολείο»;
Στο πρόγραμμα αυτό, η σχολική εργασία ολοκληρώνεται και εξαντλείται στο σχολείο. Η κατανόηση και η εμπέδωση της διδαχθείσας ύλης λαμβάνουν χώρα κατά τη διάρκεια του μαθήματος και οι κατ’ οίκον εργασίες ενσωματώνονται στη διδασκαλία, η δομή της οποίας αλλάζει.Τα παιδιά φέρνουν την τσάντα τους στο σχολείο τη Δευτέρα και την παίρνουν την Παρασκευή, προκειμένου να ενημερωθούν οι γονείς για την εβδομαδιαία πρόοδο του παιδιού.Το παιδί έχει καθήκοντα/εργασίες στο σπίτι;
Για το σπίτι ανατίθενται δημιουργικές εργασίες, όπως η ανάγνωση λογοτεχνικού βιβλίου. Η μοναδική υποχρεωτική εργασία που έχουν τα παιδιά για το σπίτι είναι η περαιτέρω εξάσκηση στην ορθογραφία.Αν κάποιο παιδί επιθυμεί να ασχοληθεί στον ελεύθερό του χρόνο, μπορεί να επισκεφθεί (προαιρετικά) την πλατφόρμα ηλεκτρονικής μάθησης του Αρσακείου (e-arsakeio), όποτε θέλει και από όπου θέλει. Εκεί, θα βρει πλούσιο εκπαιδευτικό υλικό. Μπορεί για παράδειγμα να επιλέξει από μια τράπεζα, σχετικών με την ύλη που διδάχθηκε, διαδραστικών ασκήσεων, εργασιών και ερωτήσεων αξιολόγησης με άμεση ανατροφοδότηση. Μπορεί να ξαναδεί τις πηγές στις οποίες αναφέρεται το μάθημα, το σχετικό εκπαιδευτικό υλικό, τις προσομοιώσεις και παρουσιάσεις του μαθήματος, να πειραματιστεί με τα ειδικά κατασκευασμένα μοντέλα. Μπορεί να δει και να επαναλάβει στο σπίτι του όποια σημεία του μαθήματος το δυσκόλεψαν ή του άρεσαν. Μπορεί ακόμα να ανατρέξει και στο σχολικό εγχειρίδιο που είναι αναρτημένο. Το παιδί δε χρειάζεται να αποστηθίσει τίποτα, ούτε στο σπίτι ούτε φυσικά στο σχολείο.
Τι γίνεται με τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες;
Σε συνεργασία με την οικογένεια διαμορφώνεται ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα καθηκόντων, με βάση τις ιδιαιτερότητες του παιδιού. Στην τάξη ο δάσκαλος εφαρμόζει διαφοροποιημένη διδασκαλία.Εφαρμόζεται με τον ίδιο τρόπο σε όλες τις ηλικιακές ομάδες;
Στις τάξεις Ε΄και Στ’ αυτές διαφοροποιείται κάπως το πρόγραμμα καθώς η ύλη και ο όγκος των μαθημάτων είναι μεγάλα. Οι εργασίες και ασκήσεις από την πλατφόρμα, έχουν υποχρεωτικό χαρακτήρα και ελέγχονται και βαθμολογούνται από τους δασκάλους, λόγω της εξατομικευμένης χρήσης της πλατφόρμας. Οι μαθητές με προσωπικούς κωδικούς μπαίνουν και εργάζονται στην πλατφόρμα και έτσι δημιουργούν το προσωπικό τους προφίλ. Πέρα από τις εργασίες στην πλατφόρμα, στις τάξεις αυτές, οι δάσκαλοι αναθέτουν κάποιες φορές εργασία ή μελέτη στο σπίτι, όταν κρίνουν ότι η εμπέδωση σε συγκεκριμένο αντικείμενο δεν ολοκληρώθηκε. Ποτέ όμως η μελέτη αυτή στο σπίτι, δεν ξεπερνά τη μισή με μία ώρα.Τι λένε οι σύγχρονες επιστημονικές έρευνες για τις κατ’ οίκον εργασίες;
Το συγκεκριμένο πρόγραμμα στηρίζεται στα σύγχρονα ερευνητικά δεδομένα για τις κατ’ οίκον εργασίες. Σύμφωνα με αυτά, όσον αφορά στο δημοτικό σχολείο: α) δεν βρέθηκε καμία θετική συσχέτιση μεταξύ της σχολικής επίδοσης και των κατ’ οίκον εργασιών (μαθητές που είχαν κατ’ οίκον εργασίες δεν παρουσίασαν διαφορές στην επίδοσή τους με μαθητές που δεν είχαν), β) τα οφέλη από τις κατ’ οίκον εργασίες είναι πολύ μικρά για να αντισταθμίσουν τα μειονεκτήματα, καθώς η ανάθεση κατ’ οίκον εργασιών στερεί από το παιδί τη συμμετοχή σε άλλες χρήσιμες, μορφωτικές, εξωσχολικές δραστηριότητες και δημιουργεί αρνητικά συναισθήματα για την ακαδημαϊκή μάθηση και το σχολείο γενικότερα, γ) οι κατ’ οίκον εργασίες είναι πηγή άγχους και προστριβών στην οικογένεια, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι ο χρόνος που οι γονείς βρίσκονται σπίτι μειώθηκε σημαντικά και ως εκ τούτου το παιδί χρειάζεται να παραμείνει περισσότερες ώρες στο σχολείο, δ) ένας συνδυασμός προαιρετικών και υποχρεωτικών εργασιών είναι πιο ωφέλιμος, ε) η εποπτευόμενη μελέτη στην τάξη έχει μεγαλύτερη επίδραση στη σχολική επίδοση από ό,τι η μελέτη στο σπίτι. Τέλος καμία έρευνα δε συνδέει τις κατ’ οίκον εργασίες με την πραγματική μάθηση και κατανόηση.Ποιο είναι το βασικό στοιχείο στην υλοποίησή του;
Το πρόγραμμα αυτό στηρίζεται στις σύγχρονες θεωρίες μάθησης, και εφαρμόζει σύγχρονες διδακτικές μεθόδους και παιδαγωγικές προσεγγίσεις. Η διδασκαλία στηρίζεται στη λειτουργία των ομάδων, ο δάσκαλος γίνεται συντονιστής και ο μαθητής αποκτά ενεργό ρόλο και οικοδομεί τη γνώση ανακαλυπτικά και βιωματικά. Η διαθεματικότητα εφαρμόζεται πλέον όχι μόνο κατά την εκπόνηση των σχεδίων εργασίας, αλλά και κατά τη διδασκαλία σημαντικών ενοτήτων από το μάθημα. Η αναζήτηση πληροφοριών από το διαδίκτυο ή τη βιβλιοθήκη, η διδασκαλία από πηγές, η συζήτηση και ο σχολιασμός των πηγών, η δημιουργία παρουσιάσεων και εργασιών από τους μαθητές, η αξιοποίηση της θεατρικής αγωγής, της λογοτεχνίας, των εικαστικών κατά τη διδακτική διαδικασία, η υλοποίηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων εντός και εκτός του σχολείου, η αξιοποίηση της τεχνολογίας και από το δάσκαλο και από το μαθητή είναι μερικά από τα στοιχεία που μετατρέπουν τη διδασκαλία σε μια δημιουργική, διερευνητική διαδικασία.Όλες οι διδακτικές μέθοδοι και πρακτικές που εφαρμόζονται στοχεύουν πέρα από την οικοδόμηση των γνώσεων, στην ενίσχυση των δεξιοτήτων μεταγνώσης και αναστοχασμού, στην ανάπτυξη της κρίσης τους και της δημιουργικότητάς τους, στην καλλιέργεια των διαπροσωπικών και κοινωνικών δεξιοτήτων τους, στην πολιτιστική τους καλλιέργεια, στην ηθική και συναισθηματική τους εκπαίδευση.
Ποιες είναι οι βασικές συνιστώσες του προγράμματος;
ü Συνεχής επιμόρφωση των εκπαιδευτικών και διαμορφωμένη κουλτούρα ανανέωσης, καινοτομίας και εφαρμογής νέων διδακτικών μεθόδωνü Αξιοποίηση της τεχνολογίας και εμπλουτισμός και ανανέωση της ηλεκτρονικής πλατφόρμας μάθησης από τους ίδιους τους εκπαιδευτικούς
ü Εξορθολογισμός και οργάνωση της ύλης από τους συντονιστές της Φ.Ε.
ü Διαμόρφωση και εξοπλισμός των αιθουσών (φυσικής, πληροφορικής, τάμπλετ, ξένων γλωσσών, καλλιτεχνικών, μουσικής, θεατρικής αγωγής)
ü Διευρυμένο ωράριο, διαμορφωμένο σε 4 διδακτικά δίωρα
Είναι καινούργιο ως φιλοσοφία στο Αρσάκειο Δημοτικό Θεσσαλονίκης;
Το σχολείο επί 10 χρόνια λειτουργούσε με διευρυμένο ωράριο (7ωρο). Το πρόγραμμα είχε εμπλουτιστεί με καινοτόμες εκπαιδευτικές δραστηριότητες όπως: αγωγή προφορικού και γραπτού λόγου, φιλαναγνωσία, δραστηριότητες δημιουργικής και μαθηματικής σκέψης, εργαστήρι πειραμάτων, ρομποτική, πληροφορική, θεατρική αγωγή, διαθεματικές δραστηριότητες, δράσεις για την κατανόηση και την επικοινωνία στις ξένες γλώσσες, επιπλέον δραστηριότητες φυσικής αγωγής, καλλιτεχνικών, μουσικής, προγράμματα αγωγής υγείας, πολιτιστικά, περιβαλλοντικά, κ.α.Λειτουργούσε και λειτουργεί με την ίδια φιλοσοφία: ένα σύγχρονο σχολείο που επιδιώκει όχι μόνο γνωστικά επιτεύγματα, αλλά ανάπτυξη δεξιοτήτων, ικανοτήτων και στάσεων, με παράλληλη συνολική καλλιέργεια της προσωπικότητας των παιδιών και με την ίδια παιδαγωγική και διδακτική αντίληψη: βιωματική, ανακαλυπτική, συνεργατική μάθηση, σε ένα μαθητοκεντρικό πλαίσιο διδασκαλίας.
Η κατάργηση λοιπόν των κατ’ οίκον εργασιών με την εισαγωγή από την περυσινή σχολική χρονιά μιας επιπλέον διδακτικής ώρας, (8ωρο-90λεπτες διδακτικές ώρες) ήρθε ως φυσικό επακόλουθο, αφού κοινή διαπίστωση όλων των εκπαιδευτικών ήταν ότι αυτές έμπαιναν από συνήθεια και όχι γιατί ήταν πραγματικά αναγκαίο και χρήσιμο.
Πώς αξιολόγησαν το πρόγραμμα μαθητές, γονείς και εκπαιδευτικοί;
Υλοποιείται με εξαιρετική επιτυχία, όπως διαφαίνεται και από τα αποτελέσματα έρευνας που πραγματοποιήθηκε με ερωτηματολόγια, στη λήξη της σχολικής χρονιάς, στο σύνολο των μαθητών/τριών (380) και των γονέων του σχολείου, με σκοπό την αξιολόγησή του.Ενδεικτικά μερικά από τα αποτελέσματα:
Οι γονείς είναι ικανοποιημένοι από την πρόοδο των παιδιών τους και το νέο πρόγραμμα, το οποίο, πάρα τη διεύρυνση του ωραρίου, δεν κούρασε τα παιδιά, ενώ παράλληλα δημιούργησε περισσότερο ελεύθερο χρόνο. Τον ελεύθερο χρόνο τους τα παιδιά τον διαθέτουν σε αθλητισμό και παιχνίδι και όχι στις ξένες γλώσσες, καθώς αυτές τούς προσφέρονται από το σχολείο.
Στα παιδιά αρέσει το γεγονός ότι δεν παίρνουν την τσάντα στο σπίτι. Επίσης, δήλωσαν ότι μαθαίνουν με τρόπο ευχάριστο και κατανοούν και εμπεδώνουν τη διδακτέα ύλη στο σχολείο. Σχεδόν όλα θυμούνται στο σπίτι τι διδάχθηκαν στο σχολείο. Έχουν θετική στάση απέναντι στο σχολείο, έρχονται και φεύγουν ευχαριστημένα, θεωρούν τους εαυτούς τους καλούς μαθητές, θεωρούν ότι η μαθησιακή διαδικασία είναι μια ευχάριστη διαδικασία και κυρίως δεν νιώθουν άγχος για τη σχολική τους επίδοση. Σε όλα αυτά συμφωνούν και οι γονείς.
Ο σύλλογος διδασκόντων διαπίστωσε ότι η επίδοση των παιδιών, όχι μόνο δεν μειώθηκε σε σχέση με προηγούμενες χρονιές αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις αυξήθηκε και μάλιστα μαθητές με αδυναμίες δραστηριοποιήθηκαν περισσότερο.
Τα αποτελέσματα της έρευνας και η αναλυτική παρουσίαση του προγράμματος «Τσάντα στο σχολείο» παρουσιάστηκαν σε δύο πανελλήνια επιστημονικά συνέδρια (10/ 2014: Πανελλήνιο συνέδριο με διεθνή συμμετοχή: «Αναστοχασμοί για την παιδική ηλικία» του Τμήματος Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης τους ΑΠΘ, 11/2014: 9ο Πανελλήνιο Συνέδριο της Εκπαιδευτικής Εταιρείας Ελλάδος με θέμα: «Ελληνική Παιδαγωγική και Εκπαιδευτική Έρευνα»)
Η Διευθύντρια τού Αρσακείου Δημοτικού Θεσσαλονίκης
Δώρα Κωνσταντινίδου
