Από την Σπυριδούλα Γ. Δημητρακοπούλου, M.Ed. Φιλόλογο του Α΄ Αρσακείου Λυκείου Ψυχικού
Θυμάμαι σημαίνει αντιστέκομαι!
Ογδόντα τέσσερα ολόκληρα χρόνια πέρασαν από εκείνη την ένδοξη στιγμή της ιστορίας μας κι ακόμη μνημονεύουμε το έπος του ‘40. Φαίνεται παράδοξο ότι γιορτάζουμε όχι τη λήξη, αλλά την έναρξη ενός πολέμου.
Η άρνηση της Ελλάδας να αποδεχθεί τις αξιώσεις του ιταλικού φασιστικού καθεστώτος πέρασε στον Τύπο της εποχής με τη λέξη «ΟΧΙ» που παρουσιάσθηκε για πρώτη φορά ως τίτλος στο κύριο άρθρο της εφημερίδας Ελληνικό Μέλλον στις 30 Οκτωβρίου. Η άρνηση αυτή, ωστόσο, ταυτόχρονα αποτελούσε και μια μεγάλη κατάφαση…ΌΧΙ στην τυραννία, στη βαναυσότητα, στον ευτελισμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, αλλά ΝΑΙ στην ελευθερία, στη δημοκρατία, ναι στον άνθρωπο!
Και γι’ αυτό, οι στιγμές αυτές χαράχτηκαν στη συλλογική ιστορική μνήμη όχι μόνο των Ελλήνων, αλλά της ανθρωπότητας. Η μάχη της Ελλάδας κατά των ιταλικών και γερμανικών δυνάμεων προκάλεσε παγκόσμια κατάπληξη. Σε έναν κόσμο που είχε καταληφθεί από τον φασισμό, καταπτοημένο από τον αήττητο μέχρι τότε Άξονα, έλαμψε και πάλι το φως της ελπίδας ενάντια στη βαρβαρότητα. Συγχαρητήρια μηνύματα έφθαναν από όλους τους ηγέτες του κόσμου. Οι New York Times έγραφαν ότι: «σ’ έναν μόλις μήνα το μικρό ελληνικό κράτος διέλυσε τον κακό εφιάλτη που σκότιζε το πνεύμα του δημοκρατικού κόσμου». Αλλά ακόμη και ο ίδιος ο Αδόλφος Χίτλερ το ‘41 θα παραδεχτεί δημόσια ότι από όσους αντιπάλους αντιμετώπισε: «μόνο οι Έλληνες…πολέμησαν με παράτολμο θάρρος και ύψιστη περιφρόνηση προς τον θάνατο».
Ας μην ξεχνάμε, όμως, ότι δεν υπάρχουν νικητές σε έναν πόλεμο… Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής ο λαός υπέστη πείνα, βασανισμούς, μαζικές εκτελέσεις. Μνημεία πεσόντων και μαρτύρων σε κάθε χωριό, πόλη και νομό αποτελούν οδυνηρές υπενθυμίσεις. Ο Β΄ Παγκόσμιος μέτρησε 80 εκατομμύρια νεκρούς μεταξύ των οποίων το 1/3 των νέων της Ευρώπης.
Ωστόσο, ο δεύτερος, ο μεγαλύτερος πόλεμος της ανθρωπότητας ανέδειξε τέρατα αλλά αποκάλυψε και κρυμμένους ήρωες. Όχι γιατί υπερασπίστηκαν τη γη τους. Αλλά γιατί επαναπροσδιόρισαν το νόημα της ζωής. Για αρκετούς ο πόλεμος στάθηκε το σχολείο της αρετής.
Από την πρώτη κιόλας στιγμή οργανώθηκε η Αντίσταση. Στα χρόνια που ακολούθησαν οι αξίες δοκιμάστηκαν. Ο κόσμος διχάστηκε ανάμεσα σε κατακτητές και κατακτημένους, αλλά οι τελευταίοι είχαν τη βεβαιότητα ότι όταν είσαι γενναίος είσαι και ελεύθερος. Δεν ήταν μόνο οι φαντάροι στα βουνά, ήταν η Εκκλησία, γέροντες, γυναίκες, παιδιά κάθε ηλικίας που υποστήριζαν το μέτωπο με τρόφιμα και ρούχα, έκρυψαν τους διωκόμενους στα σπίτια τους και δεν αποδέχθηκαν άβουλα τη μοίρα τους, παρά τον αυταρχισμό των κατακτητών.
Οι απλοί άνθρωποι της Kατοχής συναισθάνονταν πως η ζωή κερδίζεται σε δύσκολες συνθήκες. Αυτά είναι τα πρόσωπα που παρά το πέρασμα του χρόνου μας εμπνέουν να δούμε τις δυνατότητες που έχει το καλό μέσα μας. «Στα σκοτεινά πηγαίνουμε, στα σκοτεινά προχωρούμε. Οι ήρωες προχωρούν στα σκοτεινά», λέει ο ποιητής. Το αντιστασιακό ελληνικό κίνημα διδάσκει κάθε έναν από εμάς να αγωνίζεται για το δίκαιο και την ελευθερία, όσο ισχυρός κι αν είναι ο αντίπαλος, όσο κι αν δεν υπάρχουν εγγυήσεις νίκης…
Κάθε γενιά, λοιπόν, δίνει το δικό της νόημα στην ιστορία…
Ποιος είναι σήμερα για εμάς ο ηθικός πόλεμος που έχουμε να αντιμετωπίσουμε; Τι βάζει σήμερα σε κίνδυνο τη δική μας ανθρωπιά; Μπροστά σε όποια απειλή υψώνει η κάθε εποχή φτάνει η ώρα να πούμε το μεγάλο ναι ή το μεγάλο όχι. Κερδίσαμε τον πόλεμο, οφείλουμε να κερδίσουμε και την ειρήνη! Όχι μόνο ως Ελληνίδες και Έλληνες, αλλά ως πολιτισμένοι άνθρωποι αυτής της γης…
Η κληρονομιά του ’21, του ’40, η κληρονομιά της μνήμης είναι ότι «θυμάμαι» σημαίνει «αντιστέκομαι» σε κάθε τυραννία. Σε έναν κόσμο αντιηρωικό, ας τολμήσουμε να δούμε την 28η σαν εντολή να τιμούμε το παρελθόν, αλλά και το παρόν μας, έχοντας στο μυαλό μας τα λόγια του Μυριβήλη, «ένας λαός… δεν εξαφανίζεται μονάχα με τη φωτιά, με το σίδερο και με το χάσιμο της ζωής του… εξαφανίζεται πιο σίγουρα, πιο τελειωτικά με το χάσιμο της ψυχής του».
28η Οκτωβρίου