Με αφορμή την εορτή των Ταξιαρχών, Αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ, τα Αρσάκεια - Τοσίτσεια Σχολεία Εκάλης κάθε χρόνο τιμούν τους ευεργέτες τους Μιχαήλ και Ελένη Τοσίτσα. Στις 8 Νοεμβρίου, τελείται μνημόσυνο στη μνήμη των ευεργετών Μιχαήλ και Ελένης Τοσίτσα και Αποστόλου Αρσάκη.
Στο πλαίσιο αυτού τού εορτασμού, την εβδομάδα από 4 έως 8 Νοεμβρίου 2019, οι μαθητές των Αρσακείων - Τοσιτσείων Δημοτικών Εκάλης θα γνωρίσουν την ιστορία τού Σχολείου τους, που ξεκινά σχεδόν παράλληλα με την ίδρυση τού ελληνικού κράτους, θα μάθουν για τους ευεργέτες των Αρσακείων, που προσέφεραν την περιουσία τους για να μορφωθούν τα Ελληνόπουλα, θα παρακολουθήσουν ομιλίες και θα παρουσιάσουν αφιερώματα σε πρόσωπα και γεγονότα.
Ποια ήταν η μεγάλη ευεργέτιδα των Τοσιτσείων Σχολείων Ελένη Τοσίτσα;
Η Ελένη, σύζυγος τού Μιχαήλ Τοσίτσα, είναι αναμφισβήτητα μια μεγάλη κυρία τού προηγούμενου αιώνα.
Λίγα πράγματα όμως είναι γνωστά για τη ζωή της.
Γεννήθηκε στο Μέτσοβο το 1796. Οι γονείς της ανήκαν στους πρόκριτους τής περιοχής. Όπως οι περισσότερες γυναίκες την εποχή εκείνη δεν μορφώθηκε, διέθετε όμως αγωγή, ευσέβεια και μια σεμνή παρουσία σύμφωνη με τα ήθη τής εποχής.
Το 1818, σε ηλικία 22 ετών, παντρεύτηκε τον Μιχαήλ Τοσίτσα και δύο χρόνια μετά τον γάμο τους μετέβησαν στην Αλεξάνδρεια τής Αιγύπτου. Η Ελένη, αφοσιωμένη σύζυγος, ακολούθησε τον Τοσίτσα σε όλες του τις μετακινήσεις κατά τη διάρκεια τής επιχειρηματικής δραστηριότητάς του.
Το 1854 το ζεύγος Τοσίτσα αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την Αλεξάνδρεια, λόγω τής διακοπής των ελληνοτουρκικών σχέσεων, και εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Αθήνα. Τα τελευταία χρόνια τής ζωής τού συζύγου της η Ελένη στάθηκε στοργικά δίπλα του.
Πεθαίνοντας ο Μιχαήλ Τοσίτσας άφησε στη σύζυγό του Ελένη το μεγαλύτερο μέρος τής περιουσίας του και την όρισε εκτελεστή τής διαθήκης του με την παραγγελία να διαθέσει ένα μεγάλο μέρος της για τις ανάγκες του έθνους.
Από το σημείο αυτό ξεκίνησε η προσωπική δράση τής Ελένης Τοσίτσα. Η μεγάλη αυτή κυρία, αν και βαθύπλουτη, δεν έζησε ποτέ πολυτελώς. Ευπροσήγορη και γεμάτη πραότητα, αλλά ταυτόχρονα και μια δυναμική προσωπικότητα, θεώρησε τον πλούτο δώρο Θεού για την εκτέλεση κοινωφελών έργων. Παρά το ότι η ίδια δεν μορφώθηκε, όπως οι περισσότερες γυναίκες την εποχή εκείνη, η Ελένη κατάλαβε ότι ο τόπος έχει ανάγκη από μορφωμένες γυναίκες, γι' αυτό και ενίσχυσε την ίδρυση παρθεναγωγείων...
Η ανοικοδόμηση τού Τοσιτσείου Σχολείου
Την περίοδο που η Ελένη Τοσίτσα είχε εγκατασταθεί στην Αθήνα, η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία αντιμετώπιζε έντονο πρόβλημα έλλειψης διδακτικών αιθουσών, λόγω τού μεγάλου αριθμού των κοριτσιών που φοιτούσαν στο Σχολείο. Στη δύσκολη αυτή στιγμή, δέκα χρόνια μετά τον θάνατο τού συζύγου της Μιχαήλ Τοσίτσα, η Ελένη Τοσίτσα προσφέρθηκε να βοηθήσει.
Αποφάσισε να αγοράσει, με δικά της εξ ολοκλήρου έξοδα, οικόπεδο στη συμβολή των οδών Σταδίου και Τυπογραφίας (σήμερα Αρσάκη) και έδωσε χρήματα ώστε να κτιστεί εκεί το εξωτερικό Αλληλοδιδακτικό Σχολείο τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας, ένα διώροφο κτήριο σε σχέδια τού Λύσανδρου Καυταντζόγλου. Εκεί στεγάστηκε το Δημοτικό, το Γυμνάσιο και το Διδασκαλείο για τις μαθήτριες που έμεναν στην Αθήνα και επέστρεφαν σπίτι τους μετά τα μαθήματα. Ο αύλειος χώρος τού Σχολείου επικοινωνούσε εσωτερικά διά τού κήπου με το Αρσάκειο. Είχε μαρμάρινη πρόσοψη επί τής οδού Σταδίου και ευρύχωρο προθάλαμο με τέσσερεις αίθουσες διδασκαλίας και μια μεγάλη αίθουσα εκδηλώσεων. Το κτήριο αυτό κατεδαφίστηκε το 1900 για να ανοικοδομηθεί το ενιαίο κτήριο που υπάρχει μέχρι σήμερα.
Τα σχολεία ονομάζονται Τοσίτσεια προς τιμή τής ευεργέτιδάς τους
Η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία, από ευγνωμοσύνη στη μεγάλη ευεργέτιδά της, με απόφαση του ΔΣ. ονόμασε το Σχολείο Τοσίτσειο, μολονότι η ίδια ουδέποτε αξίωσε τέτοια τιμή…
Οι Αρσακειάδες πενθούν τον θάνατο τής ευεργέτιδάς τους
Η Ελένη Τοσίτσα πέθανε την 1η Απριλίου 1866 και δεν ευτύχησε να δει ολοκληρωμένο το κτήριο τού Τοσιτσείου.
Η εικόνα όμως των μαυροφορεμένων Αρσακειάδων που είχαν παραταχθεί στο πεζοδρόμιο εμπρός στο Σχολείο για να αποδώσουν τιμές στη σπουδαία αυτή γυναίκα ήταν ίσως η πιο συγκινητική εικόνα για όλους τους παρευρεθέντες στην κηδεία της. Στους επικηδείους που εκφώνησαν διακεκριμένες προσωπικότητες τής εποχής και δημοσιεύτηκαν στον Τύπο αποτυπώνεται ο σεβασμός των Ελλήνων για τη μεγάλη αυτή κυρία.
Ανάμεσα σε αυτούς ο Λέων Μελάς αποχαιρετώντας τη μεγάλη ευεργέτιδα εκ μέρους τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας είπε χαρακτηριστικά:
«Αλλά και την χριστιανικήν εκπαίδευσιν και αγωγήν τού γυναικείου φύλου, ιδίως επόθησεν η φιλάγαθος αύτη γυνή, διότι σφοδρώς ησθάνετο την εθνικήν ταύτην ανάγκην, πεπεισμένη ότι άνευ μητέρων αγαθών και οικογενειακής αγωγής είναι αδύνατον να ευδαιμονήσῃ ποτέ το έθνος ημών».
ευεργέτης