Γράφει η μαθήτρια Πηνελόπη Μητσάκη (Β΄3):

Ο παππούς μου, Χριστόδουλος Χριστοδούλου, που υπηρέτησε το 1970 στην 33η μοίρα των Ειδικών Δυνάμεων Καταδρομών στην Κύπρο, μας ανοίγει την καρδιά του και μας μιλά για το πώς ήταν η ζωή στο νησί πριν την εισβολή, μας διηγείται το τι έγινε το 1974 και μας περιγράφει τα δύσκολα χρόνια που πέρασαν τότε οι δικοί του άνθρωποι. Ήταν νέος, μετανάστης στον Καναδά για λόγους εκπαίδευσης και επαγγελματικής εξειδίκευσης, όταν συνειδητοποίησε ξαφνικά, το καλοκαίρι του 1974, πως η ζωή του αλλάζει και πως το όνειρό του, να ξαναγυρίσει σύντομα πίσω στην πατρίδα του, δε θα πραγματοποιούνταν!

Παππού, θα σε πάω πίσω 50 χρόνια, να θυμηθείς την αγαπημένη πατρίδα σου, όταν ήσουν νέος, έφηβος, πριν την τουρκική εισβολή! Πώς ήταν η ζωή σου τότε;

Στην καταπράσινη κοιλάδα του ποταμού Καρκώτη και σε μέσο υψόμετρο 310 μ., βρίσκεται η Ληνού, το χωριό που μεγάλωσα, ένα πανέμορφο χωριουδάκι της επαρχίας Λευκωσίας, το οποίο απέχει περίπου 48 χλμ από την πρωτεύουσα. Το χωριό ήταν κοντά στη θάλασσα του Ξερού, από όπου καμαρώναμε τον Πενταδάκτυλο. Εκεί, στην θάλασσα του Ξερού αλλά και στον ποταμό Καρκώτη, πηγαίναμε για μπάνιο. Είχαμε τα χωράφια μας, τα περιβόλια μας. Τα σκαλίζαμε, τα ποτίζαμε, μαζεύαμε τις ελιές, τα λεμόνια, τα πορτοκάλια και τα πουλούσαμε. Οι άντρες δούλευαν σε μια εταιρεία που φόρτωνε χαλκό, στο μεταλλείο του Ξερού. Θυμάμαι το παιχνίδι που κάναμε στο προαύλιο της εκκλησίας μας, της Παναγίας της Χρυσοπαντάνασσας, αλλά και στο εκκλησάκι της Αγίας Μαρίνας. Περνούσαμε πάρα πολύ ωραία! Ήταν τα πιο ωραία μου χρόνια! Η δύναμη που πήρα από αυτά τα χρόνια με ώθησε να φύγω στο εξωτερικό και να παλέψω για το μέλλον μου! Ήμαστε και σε μια ηλικία που βλέπαμε τα πράγματα απλά, ζούσαμε μαζί με τους Τούρκους μονιασμένοι, φυσικά δεν δίναμε ιδιαίτερη σημασία στην ύπαρξή τους —βλέπεις εμείς ήμαστε το 80% και αυτοί το 20% περίπου. Μερικοί έλεγαν, όπως και σήμερα: «Κάποτε θα έρθουν οι Τούρκοι να μας πάρουν», κι αυτό το θεωρούσαμε αστείο και γελάγαμε. Κι όμως! Έγινε κι αυτό!

Πώς έμαθες για την εισβολή και τι θυμάσαι από αυτές τις στιγμές;

Καλοκαίρι του 1974… δεν θα το ξεχάσω ποτέ! Βρισκόμουν στον Καναδά. Θυμάμαι τα ξένα πρακτορεία να προαναγγέλλουν το γεγονός, αλλά εμείς δεν θέλαμε να το πιστέψουμε. Όταν έγινε το πραξικόπημα στις 15 Ιουλίου, προσπάθησα να επικοινωνήσω με τους δικούς μου στην Κύπρο, αλλά μάταια, η επικοινωνία ήταν αδύνατη. Μετά από πέντε μέρες ακούμε στο ραδιόφωνο «…Turkey invaded Cyprus…» και να συνεχίζουν να λένε πως ο ήχος του πολέμου ήχησε στην Κύπρο! Χάθηκε η γη κάτω από τα πόδια μου. Δεν ήξερα πού να πάω και τι να κάνω. Άκουγα να περιγράφουν πως χιλιάδες κάτοικοι αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους, τα αεροπλάνα πετούσαν πάνω από τα κεφάλια τους και οι βόμβες έπεφταν μέσα στον τόπο μου. Άκουγα να λένε πως οι περισσότεροι έφυγαν χωρίς να πάρουν τίποτα μαζί τους, και εγώ δεν γνώριζα αν ήταν οι δικοί μου άνθρωποι μέσα σε αυτούς. Τα άφησαν όλα όπως ήταν και έτρεξαν για να γλιτώσουν. Άλλοι ετοίμασαν μια βαλίτσα με μερικά πράγματα, με ένα κομμάτι ψωμί για τα παιδιά τους και έτρεχαν στα χωράφια, για να σωθούν. Όλοι πίστευαν πως θα ήταν κάτι παροδικό και πως μόλις τελειώσει όλο αυτό ο καθένας θα γυρίσει στο σπίτι του και θα επιστρέψει στην κανονική του ζωή. Αλλά έκαναν λάθος…. Ο πόλεμος είχε μόλις αρχίσει…

Προσπάθησες να πας πίσω και ποιες δυσκολίες αντιμετώπισες;

Ναι, βέβαια και προσπάθησα! Δεν θα μπορούσα να σκεφτώ τίποτα άλλο εκτός από το πώς μπορούσα να φτάσω στην Κύπρο! Μαζευτήκαμε μια μεγάλη ομάδα από Έλληνες και Κύπριους, για να συναντήσουμε τον τότε Υπουργό Άμυνας του Καναδά μαζί με τον πρόξενο της Ελλάδας στον Άγιο Νικόλαο στο Τορόντο, για να μας βοηθήσουνε να φτάσουμε στην Κύπρο μέσω Ελλάδας! Ως καταδρομείς των ειδικών δυνάμεων είχαμε εκπαιδευτεί να πολεμήσουμε για την πατρίδα, για την οικογένειά μας, για το χώμα που μας μεγάλωσε! Κάνεις μας εκεί δεν δείλιασε ούτε μαθαίνοντας πως ήμαστε αντιμέτωποι με έναν βέβαιο θάνατο, ούτε όταν μάθαμε για την πτώση ενός αεροπλάνου, με το οποίο μας είχαν κανονίσει να πετάξουμε εμείς. Εκείνες τις μέρες επικρατούσε το απόλυτο χάος! Κάνεις δεν ήξερε τίποτα! Θυμάμαι μετά από πολλές πιέσεις και τρομερή απόγνωση να μας φωνάζουν «Φύγετε, σας παρακαλώ γιατί η Κύπρος θα μαυροφορεθεί και δεν θέλουμε να΄ναι κι οι μανάδες σας αυτές που θα φορέσουν μαύρα!» Εκείνη τη στιγμή, καταλάβαμε πως ο αγώνας για την Κύπρο είχε προδοθεί. Αισθάνθηκα να προδίδω κι εγώ την πατρίδα μου. Έζησα την προδοσία μέσα μου, αφού ενώ πίστευα ότι ο πόλεμος μπορούσε να κερδηθεί, αναγκάστηκα να δεχθώ μια ήττα.

Εξήγησέ μας παππού, τι ακριβώς συνέβη στην Κύπρο εκείνο το καλοκαίρι τού 1974;

Αυτή είναι μια μικρή ιστοριούλα που πρέπει να μας πάει λίγο πίσω, πριν την εισβολή. Έχετε μάθει από την ιστορία στο σχολείο σας πως η Ελλάδα ήταν σκλαβωμένη στους Τούρκους για πάρα πολλά χρόνια. Το ίδιο και η Κύπρος. Αργότερα οι Τούρκοι νοίκιασαν την Κύπρο στους Άγγλους και οι Άγγλοι δεν δίνανε χρήματα και τους έλεγαν «άμα έχετε τα κότσια, ελάτε να την πάρετε την Κύπρο». Εμείς οι Κύπριοι, επειδή αισθανόμασταν Έλληνες, το 1955 κάναμε έναν ένοπλο αγώνα εναντίον των Άγγλων. Οι Άγγλοι για να μας τιμωρήσουν, έδωσαν το δικαίωμα στην Τουρκία, παρ’ όλο που είχε φύγει από την Κύπρο (αφού την είχε νοικιάσει σ’ αυτούς), να είναι εγγυήτρια δύναμη στην Κύπρο, μαζί με την Αγγλία και την Ελλάδα. Έτσι, λοιπόν, το 1974 που έγινε το πραξικόπημα στην Κύπρο, πέντε μέρες πριν την εισβολή, η Ελλάδα επενέβη στα εσωτερικά της Κύπρου, για να ανατρέψει τον Πρόεδρό της και τη νόμιμη κυπριακή κυβέρνηση. Τότε οι Τούρκοι επενέβησαν και είπαν: «Εφόσον η Ελλάδα επεμβαίνει στα εσωτερικά της Κύπρου, δικαιούμαστε να επέμβουμε κι εμείς». Κι έτσι, έκαμαν εισβολή στην Κύπρο. Βρήκαν, δηλαδή, την αφορμή. Η 20η Ιουλίου του 1974 αποτελεί μία από τις πιο μαύρες σελίδες στην ιστορία του σύγχρονου Ελληνισμού. Η τουρκική εισβολή με την κωδική ονομασία «Αττίλας» είναι η ημέρα που ξεκινά η τουρκική εισβολή. Τα τουρκικά στρατεύματα, παραβιάζοντας κάθε κανόνα διεθνούς δικαίου πραγματοποιήσαν, ανενόχλητα, απόβαση στο βόρειο τμήμα του νησιού. Η Τουρκία έχει βρει μία πρώτης τάξεως πρόφαση. Γιατί οι Τούρκοι πάντα ήθελαν την Κύπρο και, δυστυχώς, επειδή ήταν πολύ μακριά από την Ελλάδα και πολύ κοντά στην Τουρκία, τους ήταν πολύ εύκολο. Η Τουρκία λοιπόν, έχοντας δημιουργήσει προγεφύρωμα και έχοντας μεταφέρει στην Κύπρο αρκετές δυνάμεις από την Τουρκιά, κατέλαβε 36% της έκτασης του νησιού. Ήταν φυσικά πολύ περισσότεροι από εμάς. Τα όπλα μας ήταν πολύ παλιά. Δεν μπορέσανε οι Έλληνες να πάνε να βοηθήσουνε, ήταν διαλυμένος και ο στρατός της Ελλάδας λόγω της χούντας. Η λίστα των θυμάτων έγινε ιδιαίτερα μεγάλη, αριθμώντας πάνω από 6.000 νεκρούς, πάνω από 1.500 αγνοούμενους και πάνω από 200.000 εκτοπισμένους. Παιδί μου, υπήρχαν απώλειες, σκοτώθηκαν πολλά παιδιά! Πάρα πολλοί σκοτώθηκαν, και από εμάς και από τους Τούρκους. Ακόμα ψάχνουν να τους βρουν. Υπάρχουν πάρα πολλοί που αγνοούνται ακόμα και προφανώς, είναι σκοτωμένοι και θαμμένοι, ποιος ξέρει πού… Ίσως σε ομαδικούς τάφους. Πολλές φορές, ακόμα και σήμερα, βρίσκουν σκελετούς σε ομαδικούς τάφους και με την εξέταση DNA που γίνεται, ανακαλύπτουν σε ποιους ανήκουν.

Όταν γύρισες πίσω στην πατρίδα σου, πώς αισθάνθηκες και πώς τα ξαναβρήκες όλα;

Δύο χρόνια μετά την εισβολή, κατάφερα τελικά να πάω πίσω! Στο αεροδρόμιο με ενημέρωσαν πως ήμουνα στην λίστα με τους αγνοούμενους! Εκείνη την στιγμή έζησα μια δεύτερη προδοσία. Ένιωσα σαν να ήταν λάθος που ζούσα ή σαν να έφταιγα που ήμουν ακόμη ζωντανός… Θυμάμαι έντονα, πως το μόνο που ήθελα και λαχταρούσα ήταν να πάω να αγκαλιάσω την μάνα μου, τον πατέρα μου και τα αδέλφια μου. Στον πόλεμο δεν χάσαμε ευτυχώς κανέναν από την οικογένεια μου, αλλά έχασα φίλους, πολλούς φίλους που υπηρετήσαμε μαζί στην ίδια μοίρα ως φαντάροι, συγκεκριμένα 149 από την 33η μοίρα των Ειδικών Δυνάμεων Καταδρομών, όπου υπηρέτησα και εγώ. Αν πολεμούσα και εγώ τότε, σίγουρα ο αριθμός θα στρογγύλευε. Ναι, ήμαστε και τυχεροί που η οικογένειά μου ήταν ζωντανή και δεν χάσαμε τα σπίτια και το χωριό μας. Πολύ έντονα συναισθήματα ένιωθα εκείνη την μέρα της επιστροφής, χαρά, αγωνία καθώς και τον φόβο… Και παρακαλώ τον Θεό, να μην τον νιώσουν ποτέ τα παιδιά μου. Άκουσα και είδα τον πόνο, όσο παράξενα και να σου ακούγεται. Ο πόνος, κόρη μου, δεν σβήνει, κι ας έφτιαξαν τη ζωή τους μετά, κι ας προχώρησαν παρακάτω. Ο πόλεμος είναι μόνο βία. Και κάποιοι την έζησαν από πρώτο χέρι. Όπλα, τανκς, βιασμοί, αιχμαλωσίες, βασανισμοί, δολοφονίες. Όλα αυτά που μου περιέγραψαν οι δικοί μου και όσα μπόρεσα να δω, μου χάραξαν την καρδιά μου! Αυτό όμως που θα μείνει ανεξίτηλο στην ψύχη μου, είναι η στιγμή που είδα την τουρκική σημαία στον Πενταδάχτυλό μας, ήταν ορατή από χιλιόμετρα μακριά, στον δρόμο προς το χωριό μου. Και η ζωή μετά την εισβολή ήταν πολύ δύσκολη παιδί μου, δεν ήταν όπως παλιά. Φτώχεια, δυστυχία και δυσκολίες, έτσι δεν άργησα να καταλάβω πως η ελπίδα της επιστροφής χάθηκε.

Τώρα που η είσοδος στα κατεχόμενα είναι ελεύθερη, εσύ πήγες παππού;

Θυμάμαι ήταν Μεγάλη Πέμπτη, Απρίλιος 2003, όταν μας ανήγγειλαν πως μπορούμε να πάμε ελεύθερα στα κατεχόμενα, όχι για να μείνουμε, αλλά να επισκεφθούμε τον τόπο μας. Με έβαλαν σε μεγάλο δίλημμα. Από τη μια ήθελα να ξαναδώ τον τόπο μου, από την άλλη δεν ήθελα να χαλάσω το μόνο που μου απέμεινε από τα νεανικά μου χρονιά, τις όμορφες αναμνήσεις που είχα από αυτές τις περιοχές. Κατά βάθος, δεν ήθελα να δω τα σπίτια μας που τα είχαν πάρει οι Τούρκοι και ζουν μέσα, αλλά τελικά από περιέργεια και μόνο, πήγα! Και τι κατάλαβα, κόρη μου… Καλύτερα να μην τα έβλεπα! Δεν ήταν ο τόπος μου, όπου έζησα, που θυμάμαι ως παιδί και νέος. Στην διαδρομή προς τον Απόστολο Ανδρέα, το ανατολικότερο σημείο της Κύπρου αντικρίσαμε χωριά ερειπωμένα… σχεδόν γκρεμισμένα -μην ξεχνάτε ότι βομβαρδίστηκε ο τόπος και είναι πάρα πολύ δύσκολο να τον βλέπεις έτσι. Επίσης, είναι πολύ θλιβερό να διαπιστώνεις πόσες δεκαετίες πίσω έγιναν αυτά. Στενοχωρήθηκα ακόμα περισσότερο, όταν είδα τις εκκλησίες να στέκουν βουβές και βεβηλωμένες. Ήταν κάτι που δεν θα ήθελα να επαναλάβω, νιώθω περίεργα…

Να μας κάνεις μια ευχή, παππού;

Πέρασαν ήδη 50 χρόνια, μισός αιώνας, από την εισβολή των Τούρκων στην Κύπρο. 50 ολόκληρα χρόνια προσφυγιάς, 50 χρόνια διαίρεσης του νησιού σε βόρεια και νότια Κύπρο, 50 χρόνια αγνοουμένων, 50 χρόνια παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, 50 χρόνια καταστροφής της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, 50 χρόνια αγώνα και προσπάθειας λύσης του κυπριακού προβλήματος! Ίσως, κόρη μου, θα περίμενες να σου έλεγα πως εύχομαι να απελευθερωθεί η Κύπρος μας και να επιστρέψουν οι πρόσφυγες στα σπίτια τους, αλλά αυτό είναι πολύ δύσκολο πλέον. Είναι ένα περίπλοκο πρόβλημα το Κυπριακό… Είναι μπερδεμένη η κατάσταση. Και για εκείνους τους Τούρκους εκεί είναι πλέον το σπίτι τους, η πατρίδα τους. Γι’ αυτό, όσο περνάνε τα χρόνια, είναι πιο δύσκολο να πάρουμε τα κατεχόμενα, γιατί εκεί πέρα έχουν γεννηθεί παιδιά που και για εκείνους είναι πατρίδα τους. Είναι το σπίτι τους τώρα. Η ευχή μου είναι να μην ξεχάσετε ποτέ εσείς, οι νέοι, την ιστορία της μαύρης αυτής μέρας, να τιμάτε τους αδικοχαμένους που έπεσαν υπέρ πίστεως και πατρίδος, αλλά και τους αγνοουμένους. Η Κύπρος μας έχει αξιόλογη ιστορία μαχητών και ηρώων. Η ταυτότητά μας είναι η ιστορία μας! ΔΕΝ ΞΕΧΝΩ…….κόρη μου!
Παππού μου, σε ευχαριστούμε παρά πολύ!!

Σχολειά-ζω