Στο πλαίσιο τού μαθήματος τής Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας τής Α΄ τάξης οι μαθητές τού Α΄ Αρσακείου- Τοσιτσείου Γυμνασίου Εκάλης είχαν από την αρχή την ευκαιρία να ανακαλύψουν πολλές από τις πτυχές τού αρχαιοελληνικού πολιτισμού, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στη γλώσσα: την προέλευση τού ελληνικού αλφαβήτου, τον τονισμό των λέξεων, τους τρόπους γραφής και τα πρώτα δείγματα ελληνικής γραφής.

Κάνοντας ένα ταξίδι πίσω στον χρόνο, οι μαθητές παρατήρησαν την ιδιαίτερη κινητικότητα των αρχαίων Ελλήνων και, συγκεκριμένα, ήδη από τον 9ο αιώνα π.Χ., των Ευβοέων, οι οποίοι ταξίδευαν προς τα δυτικά σε αναζήτηση μετάλλων. Μάλιστα, σε ένα μικρό νησί στην Τυρρηνική Θάλασσα, που στην αρχαιότητα λεγόταν Πιθηκούσες και σήμερα Ischia, βρέθηκαν μερικές από τις πρωιμότερες ελληνικές επιγραφές μαζί με φοινικικές.

Οι Έλληνες, όμως, μετακινούντο συστηματικά και προς τα ανατολικά ερχόμενοι σε επαφή με τους Φοίνικες και δημιουργώντας εμπορικούς σταθμούς στα παράλια τής Συρίας (Αλ Μίνα). Στο πλαίσιο αυτών των εμπορικών-οικονομικών σχέσεων αποδίδεται και ο δανεισμός τού φοινικικού αλφαβήτου στους Έλληνες.

Οι πρώτες αλφαβητικές επιγραφές στην ελληνική γλώσσα χρονολογούνται γύρω στα μέσα τού 8ου αιώνα π.Χ. Το ενδιαφέρον είναι ότι τα πρώτα αυτά κείμενα είναι όλα ιδιωτικού χαρακτήρα. Στο πρώτο αγγείο αυτής τής εποχής από το νησί Πιθηκούσες, που εξέτασαν οι μαθητές, διάβασαν με κατεύθυνση από τα δεξιά προς τα αριστερά (ἐπὶ τὰ λαιά), σε τρεις ξεχωριστές γραμμές, την επιγραφή του: «Είμαι το γλυκόπιοτο ποτήρι τού Νέστορα. Όποιος πιει από τούτο το ποτήρι, αυτόν αμέσως θα τον κυριέψει ο πόθος τής Αφροδίτης με το όμορφο στεφάνι.» Το αγγείο, σαν να είχε ψυχή και ανθρώπινη λαλιά, αποκαλύπτει στους μαθητές την ταυτότητά του. Αρκετοί ερευνητές, μάλιστα, θεωρούν ότι ο Νέστωρ είναι ο ομηρικός βασιλιάς τής Πύλου και ότι το ποτήρι του περιγράφεται ήδη στον Όμηρο (11.632-7), ενώ άλλοι αρνούνται τον συσχετισμό και πιστεύουν πως πρόκειται για κάποιον άλλον Νέστορα, κάτοχο τού ποτηριού.

Το δεύτερο αγγείο που επεξεργάστηκαν οι μαθητές ήταν η «Οινοχόη τού Διπύλου», η οποία πήρε το όνομά της από το υστερογεωμετρικό αττικό εργαστήρι τού «τεχνίτη τού Διπύλου». Η επιγραφή, χαραγμένη και όχι γραπτή, διαβάζεται κι αυτή από τα δεξιά προς τα αριστερά και αποτελείται από 47 γράμματα που σχηματίζουν λέξεις οι οποίες δεν διαχωρίζονται μεταξύ τους. Το γράμμα Χ, που απουσιάζει από το φοινικικό αλφάβητο, κάνει εδώ την πρώτη του εμφάνιση. Η πρώτη από τις δύο προτάσεις διαβάζεται εύκολα: «Όποιος τώρα από όλους τους χορευτές χορέψει με περισσότερη χάρη». Η κύρια πρόταση που έπεται είναι δυσανάγνωστη. Εύλογη φαίνεται η άποψη ότι το αγγείο αθλοθετήθηκε για τον δεινότερο χορευτή και αργότερα έγινε κτέρισμα στον τάφο του. Η επιγραφή απηχεί τον ομηρικό ποιητικό λόγο, τόσο με το επικό της λεξιλόγιο όσο και με την έμμετρη μορφή της, ενώ η χάραξή της προσέδιδε στο αγγείο εξαιρετική σημασία και διαφήμιζε τη σχέση τού κατόχου του με την πνευματική πρωτοπορία τής εποχής. Το πήλινο αγγείο εκτίθεται σήμερα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.

Σε συνεργασία με τον υπεύθυνο διδάσκοντα καθηγητή κ. Ιωάννη Σωτηρόπουλο, οι μαθητές άντλησαν έμπνευση από τις αρχαιότερες αυτές επιγραφές τής Ελληνικής και κλήθηκαν να αποτυπώσουν με τον δικό τους τρόπο και τη δική τους καλλιτεχνική ματιά τα πολύτιμα αυτά μνημεία τού πολιτισμού μας. Τα έργα φιλοτέχνησαν οι μαθήτριες Αριάνα Σαλαπάτα, Δώρις Ρέππα, Ρέα Σαββοπούλου και Λυδία Τσιαλογιάννη, τού τμήματος Α΄3.

αγγεία

αλφάβητο

Αρχαία Ελληνικά

Γλώσσα

Επιγραφές

ιστορία