Δειγματική ανασκαφή για τους μαθητές τής Α΄ τάξης

Στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα τής Υπηρεσίας Πολιτιστικών Προγραμμάτων και Δραστηριοτήτων των Σχολείων τής Φ.Ε., με τίτλο «Δειγματική Ανασκαφή», συμμετείχαν όλοι οι μαθητές τής Α΄ τάξης τού Α΄ Αρσακείου-Τοσιτσείου Γυμνασίου Εκάλης. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει θεωρητική ενημέρωση για την ανασκαφική μέθοδο και την ανασκαφική πράξη.

Στο Εργαστήριο Ιστορίας και Τέχνης των Αρσακείων-Τοσιτσείων Σχολείων Εκάλης οι μαθητές παρακολούθησαν την παρουσίαση με τίτλο «Μεθοδολογία μιας ανασκαφής», κατάλαβαν την έννοια και το αντικείμενο μελέτης τής αρχαιολογίας, την αποκάλυψη και την ερμηνεία, δηλαδή, των ανθρώπινων καταλοίπων. Ακολούθησαν τα στάδια τής έρευνας: πώς επιλέγουν οι αρχαιολόγοι τον τόπο που θα ανασκαφεί και πώς οργανώνουν την εργασία τους, ώστε να μπορούν μεθοδευμένα να μελετήσουν τα ευρήματά τους και να εξαγάγουν τα συμπεράσματά τους. Τέλος, οι μαθητές συνειδητοποίησαν το πλήθος των επιστημόνων οι οποίοι συνεργάζονται με τους αρχαιολόγους (ανασκαφείς, μελετητές κ.λπ), μέχρι τα ευρήματα να τοποθετηθούν στις προθήκες των μουσείων, πως οι αρχαιολογικοί χώροι πρέπει να είναι προσβάσιμοι και φιλικοί προς τον επισκέπτη, αλλά και, γενικότερα, την ανίχνευση τής ιστορίας και τού παρελθόντος τού ανθρώπου.

Στον ειδικά διαμορφωμένο χώρο τής Δειγματικής Ανασκαφής των Αρσακείων-Τοσιτσείων Σχολείων Εκάλης, οι μαθητές, χωρισμένοι σε ομάδες και χρησιμοποιώντας κατάλληλα ανασκαπτικά εργαλεία και τοπογραφικά όργανα, έκαναν πράξη όσα έμαθαν στο εργαστήριο. Ανάμεσα στα θεμέλια (αντίγραφο) τής κλασικής οικίας C (4ος αι. π.Χ., δυτικά τού λόφου τού Αρείου Πάγου) αποκάλυψαν κινητά ευρήματα, όπως όστρακα (θραύσματα αγγείων) και ειδώλια, αλλά και ακίνητα, όπως την εστία τής οικίας, η οποία πιθανότατα να χρησιμοποιείτο και ως οικιακός βωμός, καθώς σε αυτό το συμπέρασμα τους οδήγησαν τα ευρήματά τους.

Στο τέλος, στη σκιά τού πεύκου, οι μαθητές μελέτησαν τα ευρήματά τους, αναγνώρισαν τύπους αγγείων, πρόσωπα και μύθους που κοσμούσαν τα θραύσματα, κατέγραψαν όσα συνέβησαν κατά τη διάρκεια τής ανασκαφικής διαδικασίας και εξήγαγαν τα δικά τους συμπεράσματα. Η ανασκαφή είναι, άλλωστε, μια "καταστροφική μέθοδος", καθώς κανείς δεν θα ξαναδεί τον χώρο όπως τον είδαν οι ανασκαφείς τη δεδομένη χρονική στιγμή, άρα θα πρέπει να αφήσουν πίσω τους όσο το δυνατόν αναλυτικότερη περιγραφή.

Σκοπός τού προγράμματος είναι αφενός να φέρει τους μαθητές κοντά στον ελληνικό πολιτισμό και στη διαδικασία ανάδειξής του και αφετέρου να τους φέρει και σε μια πρώτη επαφή με τη λεγόμενη «πρωτογενή έρευνα»: αναζήτηση, ανακάλυψη, παρατήρηση και εξαγωγή συμπερασμάτων. Μέσα από πλήθος πληροφοριών (χώμα) θα πρέπει να ξεχωρίσουν αυτές που πιθανότατα είναι χρήσιμες (οτιδήποτε δεν δείχνει να είναι φυσιολογικό), στη συνέχεια να επεξεργαστούν αυτές που ξεχώρισαν και να κρατήσουν, τέλος, αυτές που είναι πραγματικά χρήσιμες, τα κατασκευασμένα, δηλαδή, αντικείμενα και όχι τις τυχαίες πέτρες. Αυτά καλούνται να τα παρατηρήσουν και να εξαγάγουν δευτερογενείς πληροφορίες (π.χ. τύπος αγγείου, διακόσμηση, υλικό) και να τις συνδυάσουν, ώστε να καταλήξουν σε συμπεράσματα (π.χ. η κυκλική κατασκευή ήταν τελικά εστία και χρησιμοποιείτο και ως βωμός, εσωτερικός ή εξωτερικός χώρος τής οικίας κ.λπ.).

Το ειδικά διαμορφωμένο φυλλάδιο το οποίο χρησιμοποίησαν οι μαθητές για την καταγραφή και μελέτη τής εργασίας τους αποτελεί ισχυρό όπλο για το μέλλον, ως αποδεικτικό στοιχείο τής πρώτης τους οργανωμένης έρευνας και μπορούν να το χρησιμοποιήσουν, μεταξύ άλλων, στο portofolio τους για την εισαγωγή τους σε ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα ή και στην αγορά εργασίας.