Το Α΄ Αρσάκειο Λύκειο Ψυχικού είναι ένα από τα 7 σχολεία που θα εκπροσωπήσουν την Ελλάδα στον Ευρωπαϊκό Διαγωνισμό Κατασκευών και Πειραμάτων για μάχημους εκπαιδευτικούς στο πλαίσιο τού προγράμματος Science on stage, τον Ιούνιο τού 2015 με τίτλο «Διαφωτίζοντας τη διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών».
Στα ΕΚΦΕ Αιγάλεω, στις 7 και 8 Νοεμβρίου 2014, ένα παλιό ξυλουργείο γεμάτο πριονίδι και κομμάτια ξύλου, κλειδωμένο από το 1996, μεταμορφώθηκε στην αίθουσα 3, μία από τις τρεις αίθουσες που φιλοξένησαν έκθεση πειραμάτων Φυσικής, Χημείας και Βιολογίας. Το κλασικό μαγικό ραβδί, στα χέρια τής Ευγενίας Τσιτοπούλου, απέδειξε ότι τίποτα δεν μπορεί να εμποδίσει έναν δάσκαλο. Με κόπο και κατάθεση ψυχής η κ. Τσιτοπούλου, επικεφαλής τού ευρωπαϊκού προγράμματος Science on Stage για την Ελλάδα, οργάνωσε και εφέτος τους 8ους Αγώνες Κατασκευών και Πειραμάτων, στο κτηριακό συγκρότημα όπου στεγάζεται το ΕΚΦΕ Αιγάλεω.
Οι Αγώνες αυτοί γίνονται σε όλα τα ευρωπαϊκά κράτη κάθε 2 χρόνια και αφορούν σε μάχιμους εκπαιδευτικούς. Από όλη την Ελλάδα βραβεύτηκαν 8 καθηγητές, οι οποίοι θα λάβουν μέρος στους τελικούς αγώνες, που θα πραγματοποιηθούν στο Λονδίνο από 17 έως 23 Ιουνίου 2015. Εφέτος το θέμα των Αγώνων ήταν «Διαφωτίζοντας τη διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών». Περίπου 320 μαθητές και 85 εκπαιδευτικοί πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης από κάθε γωνιά τής Ελλάδας ήταν εκεί, πίσω από τους πάγκους τους, με 180 διαφορετικά πειράματα και κατασκευές, τα οποία παρουσίασαν με ζήλο και μεράκι.
Στους Αγώνες έλαβαν μέρος από το Α΄ Αρσάκειο Λύκειο Ψυχικού η καθηγήτρια Βιολογίας κ. Αλεξία Αλεξάκη με μία εργασία και η καθηγήτρια Χημείας δρ Ευδοκία Πατσιλινάκου με δύο εργασίες, εκ των οποίων η μία έγινε σε συνεργασία με τον πρώην υπεύθυνο των ΕΚΦΕ Νέας Σμύρνης φυσικό κ. Ιωάννη Γάτσιο.
Δόθηκαν 8 ισότιμα βραβεία, 4 αναπληρωματικά και 3 έπαινοι σε μαθητές.
Βραβεύτηκαν οι δύο από τις τρεις εργασίες τού Αρσακείου και η κ. Πατσιλινάκου θα έχει την τιμή να λάβει μέρος στους τελικούς αγώνες και να εκπροσωπήσει το Α΄ Αρσάκειο Λύκειο Ψυχικού, μαζί με τον κ. Γάτσιο. Όλοι οι μαθητές που έλαβαν μέρος πήραν «Εύφημο Μνεία».
Οι δύο εργασίες που βραβεύτηκαν είναι:
1. «Ένα δείπνο στη Χημικούπολη - Ένα επιτραπέζιο παιχνίδι γνώσεων με θέμα βασικές έννοιες τής Χημείας» τής Ευδοκίας Πατσιλινάκου, χημικού PhD.
Συνεργάστηκαν οι μαθήτριες: Ουρανία Καραμπίνη και Ελένη Καπέτη (Β΄ τάξη Α΄ Αρσακείου Λυκείου) και Μαριάννα Ζηκάκη (Β΄ τάξη Αρσακείου Γενικού Λυκείου Ψυχικού).
Στην εργασία αυτή παρουσιάζεται ένα επιτραπέζιο παιχνίδι γνώσεων και κριτικής ικανότητας, με θέμα τη Χημεία. Η ιδέα για το παιχνίδι αυτό προέκυψε κατά τη διάρκεια μιας διδακτικής πράξης με θέμα τα χημικά στοιχεία τού Περιοδικού Πίνακα. Ο σκοπός της εργασίας είναι η εμπέδωση της λυκειακής Χημείας με εργαλείο ένα επιτραπέζιο παιχνίδι.
Η ονομασία «Χημικούπολη» είναι έμπνευση των μαθητριών που ασχολήθηκαν με το παιχνίδι αυτό με πολύ μεράκι και ενδιαφέρον.
Οι κανόνες τού παιχνιδιού είναι απλοί:
- Κάθε παίκτης είναι ένας χημικός και σκοπός του είναι να συγκεντρώσει όσα περισσότερα χημικά στοιχεία μπορεί και να χτίσει όσα περισσότερα εργαστήρια μπορεί. Κάθε κάρτα χημικού στοιχείου δίνει στον παίκτη 5 πόντους, ενώ η κατασκευή ενός εργαστηρίου δίνει στον παίκτη 20 πόντους. Αυτός που θα συγκεντρώσει τους περισσότερους πόντους θα είναι και ο νικητής.
- Κάθε παίκτης ρίχνει το ζάρι (ο καθένας με την σειρά του) και κινείται στη Χημικούπολη όσα τετράγωνα τού υποδεικνύει το ζάρι. Στο τετράγωνο που θα τύχει, σηκώνει μια κάρτα στην οποία υπάρχει μια ερώτηση που έχει σχέση με τη Χημεία. Για να κερδίσει την κάρτα ο παίκτης πρέπει να απαντήσει.
- Όταν ο παίκτης συγκεντρώσει στα χέρια του 3 κάρτες οδηγείται στο μελετητήριο, όπου έρχεται αντιμέτωπος με μια χημική εξίσωση.
- Αν ο παίκτης καταφέρει και λύσει την εξίσωση οδηγείται στο super market χημικών στοιχείων, όπου αγοράζει όποιο στοιχείο επιθυμεί δίνοντας ως αντάλλαγμα τις 3 κάρτες που είχε συγκεντρώσει προηγουμένως.
- Αν ο παίκτης κάνει λάθος στην χημική εξίσωση οδηγείται στη φυλακή, όπου μένει κλεισμένος για έναν ολόκληρο γύρο.
- Αν κάποιος παίκτης συγκεντρώσει όλα τα χημικά στοιχεία από την ίδια ομάδα ή την ίδια περίοδο τού περιοδικού πίνακα οδηγείται στο κέντρο τής Χημικούπολης, όπου χτίζει (εάν το επιθυμεί) ένα εργαστήριο.
- Οι παίκτες έχουν τη δυνατότητα να ανταλλάξουν κάρτες χημικών στοιχείων, εάν το επιθυμούν και οι δύο. Για να ανταλλάξουν δύο παίκτες κάρτες πρέπει να πάνε και οι δύο στο κέντρο διαπραγματεύσεων.
Το παιχνίδι είναι σε ένα κουτί, το οποίο περιέχει μία καρτέλα όπου κινούνται τα πιόνια, πιόνια, ζάρι, κλεψύδρα και κάρτες με ερωτήσεις.
Νικητής είναι ο παίκτης που θα συγκεντρώσει τις περισσότερες κάρτες.
Ταυτότητα θέματος: Βασικές έννοιες για το μάθημα τής Χημείας
Στόχοι:
• Η έμπνευση των μαθητών
• Η καλλιέργεια τής δημιουργικότητας
• Η ανάπτυξη συνεργασίας μεταξύ των μαθητών
• Η κατανόηση βασικών εννοιών με ευχάριστο και δημιουργικό τρόπο
• Η προσέγγιση τού μαθήματος με μια «άλλη ματιά».
Δομή διδασκαλίας:
• Γίνεται ανάκληση των βασικών εννοιών
• Ο μαθητές συμμετέχουν στο παιχνίδι
• Μετά το τέλος τού παιχνιδιού ακολουθεί συζήτηση με σκοπό τη διόρθωση λαθών, την εξήγηση εννοιών που δεν έχουν εμπεδωθεί, την αναζήτηση τής αιτίας τού «λάθους».
2. «Ακτίνα – Κύμα – Κβάντο, ο μύθος, η μαγεία και η πραγματικότητα για το φως: Στρατηγική Διδακτικής με πειράματα» τής Ευδοκίας Πατσιλινάκου, χημικού PhD
Συνεργάτης: Ιωάννης Γάτσιος, φυσικός, πρώην υπεύθυνος ΕΚΦΕ Νέας Σμύρνης
Η εργασία παρουσιάζει την ιστορία τού φωτός μέσα από πειράματα, χρησιμοποιώντας απλά υλικά καθημερινής χρήσης. Η κεντρική ιδέα τής διδακτικής προσέγγισης είναι ότι η πιο εποικοδομητική μέθοδος για μετάγγιση γνώσης που αφορά σε βασικές έννοιες των θετικών επιστημών είναι η επιστημονική μέθοδος. Για κάθε πείραμα παρουσιάζεται αναλυτικά η μέθοδος (παρατήρηση – υπόθεση – σχεδιασμός πειράματος – συλλογή και ερμηνεία δεδομένων – συμπεράσματα – διατύπωση θεωριών). Ο βασικός άξονας τής μελέτης αυτής είναι να εξεταστεί η εναλλαγή και η αμοιβαία αλληλεξάρτηση των περιγραφών τού φωτός με τη μορφή ακτινών, κυμάτων και κβάντων (σωματιδίων). Τα πειράματα αφορούν κυρίως στις εξής θεματικές ενότητες: 1) Νόμους γεωμετρικής οπτικής (αντικείμενα και είδωλα (i) με κάτοπτρα επίπεδα – κοίλα – κυρτά και (ii) με φακούς αμφίκοιλους – αμφίκυρτους), 2) Ανάλυση φωτός με πρίσμα, 3) Νόμους διάθλασης (νόμοι Πτολεμαίου – Schnell), 4) Περίθλαση – Συμβολή (μέτρηση μήκους κύματος μονοχρωματικού φωτός), 5) Πόλωση φωτός (μέτρηση γωνίας στροφής οπτικά ενεργού υλικού με πολωσίμετρο), 6) Φωτοηλεκτρικό φαινόμενο, 7) Παρατήρηση συνεχούς φάσματος και φάσματος απορρόφησης, 8) Φάσματα χημικών στοιχείων (πυροχημική ανίχνευση μετάλλων), 9) Σύνθεση ταλαντώσεων με LASER, 10) Συλλογή ηλιακής ακτινοβολίας με παραβολικό κάτοπτρο, 11) Στροβοσκοπική παρατήρηση, 12) Χημειοφωταύγεια.
Το φως, ως μια αρχέγονη και κυρίαρχη φυσική οντότητα, αποτελεί ένα εξαιρετικό εργαλείο για τη μετάγγιση τής επιστημονικής σκέψης στους μαθητές. Μέσα από τη «βιογραφία» τού φωτός και τη διαδρομή του από τα βάθη τής προϊστορίας μέχρι σήμερα αποδεικνύεται ότι το πείραμα είναι ο κορυφαίος τρόπος επικοινωνίας ενός δασκάλου θετικών επιστημών με τους μαθητές του. Τα πειράματα ακολουθούν την ιστορική σειρά με την οποία εξελίχθηκε η γνώση για το φως. Μελετάται η αλληλεπίδραση τού φωτός με την ύλη από τη σκοπιά τού φυσικού, τού χημικού και τού βιολόγου και αποδεικνύεται η αλληλουχία των θετικών επιστημών.
Γράφει η καθηγήτρια Βιολογίας κ. Αλεξία Αλεξάκη:
"Στις 7 και 8 Νοεμβρίου 2014 λάβαμε μέρος στους 8ους Πανελλήνιους Αγώνες Πειραμάτων και Κατασκευών, σε ένα πανηγύρι γνώσης, αυτοσχεδιασμού και πρωτοτυπίας. Οι εκπαιδευτικοί ήταν πίσω από αυτοσχέδιους εργαστηριακούς πάγκους, μακριά από την έδρα. Οι μαθητές, σε ρόλο καθηγητή, εξηγούν και «παραδίδουν» μαθήματα Φυσικής, Χημείας και Βιολογίας. Η δική μας πειραματική προσέγγιση ήταν: «Χλωροπλάστης: ένα φωτοβολταϊκό, δώρο από τη φύση». Έγινε προσπάθεια να αντιληφθούν τα παιδιά ότι δεν υπάρχουν μόνο πράσινα φύλλα, αλλά και κόκκινα, πορτοκαλί, κίτρινα ακόμα και ροζ! Να συνειδητοποιήσουν ότι ένα κόκκινο φύλλο δεν είναι ούτε άρρωστο ούτε «αφύσικο», αλλά φωτοσυνθέτει όπως όλα τα άλλα, «κλέβοντας» το δικό του μερίδιο ηλιακής ακτινοβολίας… Να γνωρίσουν, μέσω τού μικροσκοπίου και απλών πειραματικών διατάξεων, τον «κλέφτη τού ήλιου», που εξασφαλίζει ενέργεια χωρίς να «πληρώνει λογαριασμούς στη ΔΕΗ»: το πλαστίδιο-χλωροπλάστη. Να κατανοήσουν τον μηχανισμό τής φωτοσύνθεσης μέσω τού ηλεκτρονικού αναλόγου τού χλωροπλάστη, το οποίο κατασκευάσαμε. Η φύση ανακάλυψε και κατασκεύασε τα πρώτα φωτοβολταϊκά και κέρδισε το στοίχημα τής ζωής και τής επιβίωσης. Ευχαριστώ θερμά τους συναδέλφους κ. Ιωάννη Γάτσιο και Ευδοκία Πατσιλινάκου, που με έπεισαν να συμμετάσχω στους Αγώνες αυτούς, οι οποίοι ήταν για εμένα μια ξεχωριστή εμπειρία, και τον κ. Στυλιανό Δρυ, για την τεχνική υποστήριξη τής κατασκευής. Ευχαριστώ επίσης τους μαθητές που ήταν συνοδοιπόροι στο ταξίδι αυτό τής γνώσης και που ανακάλυψαν μαζί μας ότι μπορεί το μάθημα να γίνει παιχνίδι."
Γράφει η καθηγήτρια Χημείας κ. Ευδοκία Πατσιλινάκου:
"Ευχαριστώ από καρδιάς τον εξαιρετικό και σπάνιο συνάδελφο Ιωάννη Γάτσιο, που με δίδαξε ότι η διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών είναι η επαφή των μαθητών με την πραγματικότητα. Ευχαριστώ τη Διευθύντρια τού Α΄ Αρσακείου Λυκείου Ψυχικού που μας εμπιστεύθηκε, μας ενθάρρυνε και μας συμπαραστάθηκε σε κάθε βήμα τής προσπάθειάς μας. Είμαι ευγνώμων στη συνάδελφο και φίλη Αλεξία Αλεξάκη για την άψογη συνεργασία. Τέλος, ένα μεγάλο ευχαριστώ και ένα τεράστιο «συγχαρητήρια» στους μαθητές των Ομίλων Χημείας των Αρσακείων Ψυχικού, οι οποίοι είναι πάντα εκεί, παρόντες με τις ιδέες και τις εμπνεύσεις τους να υποστηρίζουν με θέρμη την αξία των Φυσικών Επιστημών."
Εντυπώσεις μαθητών:
"Ως μαθητής τής Β΄ τάξης τού Α΄ Αρσακείου Λυκείου Ψυχικού και μέλος τού Ομίλου Χημείας των Αρσακείων, δεν θα μπορούσα να φανταστώ πώς μέσα από το μάθημα τής Χημείας θα μπορούσαμε να μάθουμε τόσα πολλά πράγματα, που έχουν άμεση εφαρμογή σε απλά και καθημερινά ζητήματα. Έτσι σκεπτόμενοι πήγαμε να γνωρίσουμε τους 8ους αγώνες κατασκευών και πειραμάτων, με κύριο στόχο να εμπλουτίσουμε τις σχολικές μας εμπειρίες, ενεργώντας δημιουργικά σε κάτι που αγαπάμε, μαθαίνοντας και πάντα ελπίζοντας για το καλύτερο. Η εμπειρία τού διαγωνισμού ήταν υπέροχη, παρουσιάσαμε με πολύ χαρά και ζήλο κατασκευές και πειράματα και παράλληλα παρακολουθήσαμε και εργασίες άλλων σχολείων. Μάθαμε πολλά καινούργια πράγματα και γνωρίσαμε μαθητές από άλλα σχολεία τής χώρας που μοιράζονται το ίδιο πάθος με εμάς για τις θετικές επιστήμες."
Ανδρέας Ανδρέου
Οι μαθητές των Ομίλων Χημείας, που έλαβαν μέρος στην παρουσίαση των εργασιών είναι: Μαριάνθη Καραδημητροπούλου (Β΄ τάξη Β΄ Αρσακείου Γυμνασίου), Σπυρίδων Καλοσπύρος (Γ΄ τάξη Β΄ Αρσακείου Γυμνασίου), Μυρτώ Τράπαλη (Γ΄ τάξη Α΄ Αρσακείου Γυμνασίου), Ποζιού Παναγιώτα, Σταυρουλάκη Στέλλα (Α΄ τάξη Β΄ Αρσακείου Λυκείου), Μαριάννα Ζηκάκη (Β΄ τάξη Αρσακείου Γενικού Λυκείου), Μαλακάση Νίκη, Νιράκης Νικόλαος, Σταματόπουλος Γρηγόριος-Γεώργιος (Α΄ τάξη Α΄ Αρσακείου Λυκείου Ψυχικού), Ανδρέου Ανδρέας, Ασημακόπουλος Αλέξανδρος, Αχλάτης Στέφανος-Σταμάτης, Διαμαντοπούλου Παναγιώτα, Καράμπελας Γιώργος, Καραμπίνη Ουρανία, Καπέτη Ελένη, Κονδύλης Πέτρος, Κριμίτσας Ιωάννης, Μιχαλόπουλος Χρήστος, Παπαγιάννης Χρήστος, Τουμπανάκης Βασίλειος, Χασάνης Στέφανος (Β΄ τάξη Α΄ Αρσακείου Λυκείου Ψυχικού).
https://arsakeio.gr/gr/diakriseis/21591-diafwtizontas-th-didaskalia-twn-fysikwn-episthmwn-2#sigProId18be671636