Υιοθετώντας πιστά την δεύτερη στάση διοργανώθηκαν στις αρχές Σεπτεμβρίου του 2012, με την έναρξη του νέου σχολικού έτους, στο πλαίσιο συνεργασίας του Μουσείου Ηρακλειδών με τα Αρσάκεια Δημοτικά Σχολεία, για τρίτη συνεχή χρονιά, ημερίδες συνεργασίας και διαλόγου με τους δασκάλους της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης των Αρσακείων σχολείων με θέμα: «Προβολή, Παραλληλία και Καθετότητα, από την εννοιολογική αντίληψη που υποβάλλει η Τέχνη στην Μαθηματική τους σημασιολόγηση και την εφαρμογή τους στη διδακτική πράξη».
Την κύρια διοργάνωση της ημερίδας είχε η Εποπτεία των σχολείων της Φ.Ε με ευθύνη της Επόπτριας κ. Βασιλικής Παπαπέτρου και της Συντονίστριας Μαθηματικών της Πρωτοβάθμιας κ. Σοφίας Σταθοπούλου. Την επιστημονική και διδακτική ευθύνη είχε ο καθηγητής Μαθηματικών και επιστημονικός υπεύθυνος τους Μουσείου Ηρακλειδών κ. Άρης Μαυρομμάτης.
Οι εικαστικές Τέχνες και η Γεωμετρία
Η αντίληψη που έχουμε για το αισθητικά ωραίο, πολύ συχνά μας δημιουργεί την ανάγκη της αναζήτησης μιας λογικής δομής που ενδεχομένως, υπόρρητα βρίσκεται κάτω από αυτό και το ορίζει αντικειμενικά.
Ένα εικαστικό έργο Τέχνης είναι πράγματι μια πρόκληση των αισθήσεων. Εκείνο όμως που υποκρύπτεται πίσω από οτιδήποτε ονομάζουμε «όμορφο», δεν είναι και τόσο εμφανές.
Ένας ζωγραφικός πίνακας δεν είναι μόνο η εκφραστική- εικαστική αναπαράσταση μιας Ιδέας, αλλά είναι και ένας τρόπος που ο καλλιτέχνης αντιλαμβάνεται το χώρο και ενδεχομένως και το χρόνο. Μέσω των τόνων των χρωματικών αποχρώσεων αποτυπώνονται συναισθήματα. Ενώ μέσω των γραμμών και των γεωμετρικών σχημάτων, καθώς επίσης και των σχέσεων τους, όπως τουλάχιστον αυτές προκύπτουν από τον τρόπο που ο δημιουργός τους επέλεξε να τοποθετήσει, περικλείεται και ορίζεται η Ιδέα.
Η εικαστική δημιουργία είναι μια κατασκευή που όσο επινοείται πνευματικά, άλλο τόσο οικοδομείται εκφραστικά μέσα από τις γραμμές και τα σχήματα που χαράσσονται πάνω σε μια επιφάνεια (κυρίως επίπεδη), από τις αποσαφηνίσεις των σχέσεων αυτών των γραμμών και των σχημάτων και τέλος από τους ιδεολογικούς υπαινιγμούς τους. Ακόμα και νοητικές εργασίες που δεν συνοδεύονται από χειροπραξία υπακούουν ως ένα βαθμό στις νομοτέλειες των αναπαραστατικών εργαλείων που έχουν εσωτερικευθεί στην καλλιτεχνική σκέψη.
Οι νομοτέλειες αυτές όμως προέρχονται μέσα από αυτό που ονομάζουμε Γεωμετρικό χώρο και γεωμετρικός χώρος είναι ο νοητικός και ιδεατά αφαιρετικός χώρος όπου κατανοούνται και συνειδητοποιούνται οι μορφές και οι ιδιότητες των σχημάτων καθώς και οι γεωμετρικές έννοιες που εγκλείονται στα σχήματα αυτά.
Για παράδειγμα, οι πίνακες της αναγεννησιακής περιόδου, πέρα από το οποιοδήποτε εννοιολογικό τους περιεχόμενο, προκαλούν στον επισκέπτη τον θαυμασμό για την ακριβή ρεαλιστική απεικόνιση των φυσικών αντικειμένων. Απόρια του θαυμασμού αυτού είναι η δημιουργία μιας ανάγκης η οποία αναζητά τον τρόπο, δηλαδή τις τεχνικές μεθόδους που εφαρμόστηκαν προκειμένου να παρασταθεί το τρισδιάστατο με τόση επιτυχία επάνω σε μια δισδιάστατη επιφάνεια. Η ανάγκη αυτή θα ικανοποιηθεί μόνο εφόσον ακολουθηθεί ο δρόμος που οδηγεί από την εικονιστικότητα στην αφαίρεση, μεταμορφώνοντας τα φυσικά αντικείμενα σε σύμβολα που εκτοπίζουν τις φυσικές μορφές. Τα σύμβολα αυτά είναι γεωμετρικά αντικείμενα: σημεία, ευθείες, επίπεδα, τρίγωνα, τετράγωνα, κύκλοι κ.ά. Έτσι το αποτέλεσμα του αισθητικά ωραίου, θα προκύψει, πέραν του ποιοτικού στοιχείου, ως λογικό προϊόν σχέσεων μεταξύ αυτών των γεωμετρικών αντικειμένων, οι οποίες καθορίζονται με τρόπο έγκυρο, ακριβή και αυστηρά μοναδικό.
Ο λόγος για τον οποίο συμβαίνει αυτό, ενδεχομένως να οφείλεται στο ότι το πνεύμα που διέπει τη δομή της Φύσης, δηλαδή την βαθύτερη μορφολογική δομή του αισθητού χώρου είναι γεωμετρικό και αυτό με τη σειρά του συμβαίνει, γιατί ίσως, η Διαλεκτική της ίδιας της Δημιουργίας είναι Γεωμετρική.
Η ανάπτυξη του θέματος και ο διάλογος
Το πρόγραμμα της ημερίδας περιελάμβανε δυο φάσεις: στην πρώτη φάση οι εκπαιδευτικοί επισκέφτηκαν τους χώρους του Μουσείου και ήρθαν σε επαφή με τα εικαστικά έργα (ζωγραφική, χαρακτικά) δυο μεγάλων σύγχρονων ζωγράφων , των Έσσερ και Βασαρελί. που περιλαμβάνονται στις συλλογές του Μουσείου. Ο αντικειμενικός σκοπός της φάσης αυτής ήταν η δημιουργία λογικών προκλήσεων μέσα από την παρατήρηση ζωγραφικών πινάκων και η διατύπωση γεωμετρικών προβληματισμών, οι οποίοι πηγάζουν από τις τεχνικές κατασκευές αυτών των πινάκων.
 |
 |
 |
| εικόνα 1η | εικόνα 2η | εικόνα 3η |
Για παράδειγμα στον εικονιζόμενο πίνακα του Έσσερ (Belvedere) (εικόνα 1η ) στο κατώτερο αριστερό πλάνο, μέσα στον κόκκινο κύκλο (λεπτομέρεια εικόνα 2η ), βρίσκεται ένα φύλλο χαρτιού στο οποίο είναι σχεδιασμένες οι ακμές ενός κύβου. Δυο μικροί κύκλοι σημαδεύουν τα σημεία που οι ακμές τέμνουν η μία την άλλη.
Ποια ακμή βρίσκεται μπροστά και ποια πίσω; Θα μπορούσε να υπάρξει ο ίδιος προβληματισμός στον τρισδιάστατο χώρο; Υπάρχει σχέση μεταξύ του στερεού κύβου που κρατά το αγόρι στο χέρι του και του εικονιζόμενου σχήματος που βρίσκεται στην επιφάνεια του χαρτιού; Πως ταξινομούνται οι ακμές του στερεού αντικειμένου και πως οι γραμμές του εικονιζόμενου σχήματος; Ποιες σχέσεις υπάρχουν μεταξύ των ακμών του στερεού αυτού και ποιες μεταξύ των γραμμών του σχήματος στην επίπεδη επιφάνεια του χαρτιού; Μεταφέρονται οι σχέσεις μεταξύ των ακμών του στερεού, στις σχέσεις μεταξύ των γραμμών του επίπεδου σχήματος;
Το αγόρι που κάθεται στο παγκάκι φαίνεται να βρίσκεται αντιμέτωπο με τέτοιου είδους προβληματισμούς και δεν αντιλαμβάνεται ότι ο πύργος πίσω του (εικόνα 3η) έχει κτισθεί με το ίδιο απερίγραπτο στυλ. Στο δάπεδο της κατώτερης πλατφόρμας, είναι τοποθετημένη μια ανεμόσκαλα την οποία ανεβαίνουν δυο άνθρωποι. Μπορούμε με βεβαιότητα να αποφανθούμε που είναι τοποθετημένη η βάση της σκάλας; Μέσα ή έξω από το κτήριο; Τέτοιοι προβληματισμοί αμφι-σημειακού χαρακτήρα (οφθαλμαπάτες) που προέκυψαν εκφραστικά μέσα από εικαστικές προκλήσεις, δημιουργούν ανάγκες κατανόησης του φαινομένου, η απάντηση των οποίων μπορεί να αναζητηθεί μόνο λογικά και ειδικότερα μέσα από τη Γεωμετρία.
Στη δεύτερη φάση οι εκπαιδευτικοί έθεσαν σε διάλογο τους προβληματισμούς τους και εργάστηκαν πάνω στις έννοιες της προβολής ενός στερεού επάνω σε μια επίπεδη επιφάνεια καθώς επίσης στις έννοιες της παραλληλίας και της καθετότητας. Μέσα στα πλαίσια του διαλόγου συζητήθηκαν και θέματα πέραν των συγκεκριμένων μαθηματικών εννοιών, τα οποία είχαν να κάνουν με τα εικαστικά ρεύματα που ανήκουν τα έργα των συγκεκριμένων ζωγράφων, αναδεικνύοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο την ανάγκη σύνθεσης των διαφορετικών ενεργημάτων του ανθρώπου που υπάρχει σε κάθε εποχή.
Το πνεύμα των ημερίδων αυτών πρωτίστως, ήταν να δοθεί στους εκπαιδευτικούς η δυνατότητα να διευρύνουν τους πνευματικούς τους ορίζοντες μέσα από τον τρόπο που οι έννοιες αντιμετωπίζονται διαθεματικά προβάλλοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο την Ιδέα της ουσιαστικής Γνώσης και δευτερευόντως μια διδακτική τεχνική.
View the embedded image gallery online at:
https://arsakeio.gr/gr/activities/12133-geometry-art#sigProId8ca4533c46
https://arsakeio.gr/gr/activities/12133-geometry-art#sigProId8ca4533c46
