Με Κοινή Υπουργική Απόφαση (11 Απριλίου 2017) καθιερώθηκε ως Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας η 9η Φεβρουαρίου, ημέρα μνήμης του Διονυσίου Σολωμού (8 Απριλίου 1798 - 9 Φεβρουαρίου 1857).
Με αφορμή τον εορτασμό αυτής της Ημέρας, παραθέτουμε το κείμενο «Οι Έλληνες θα έχουν κάποια λέξη για αυτό…» του Ομότιμου και Επίτιμου Καθηγητή Γλωσσολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και Προέδρου της ΦΕ Γ. Μπαμπινιώτη ως κατ’ εξοχήν ειδικού:
«The Greeks must have a word for it», λένε οι Άγγλοι όταν ψάχνουν να βρουν μια λέξη για να αποδώσουν μια νέα σημασία και δεν βρίσκουν να υπάρχει τέτοια λέξη στη γλώσσα τους! «Οι Έλληνες θα έχουν κάποια λέξη για αυτό», λοιπόν. Πώς προέκυψε όμως αυτή η αντίληψη για την ελληνική γλώσσα;
Στη συνείδηση των μορφωμένων Ευρωπαίων η καλλιέργεια τής ελληνικής γλώσσας αποτέλεσε αντικείμενο θαυμασμού. Αυτό, βεβαίως, συνέβη σε εποχές που οι Ευρωπαίοι περιελάμβαναν στα αντικείμενα τής σχολικής παιδείας τους και τη γνώση τής (αρχαίας) ελληνικής γλώσσας μέσα από τη διδασκαλία των αρχαίων κειμένων.
Από ελληνικής πλευράς η παραγωγή τεράστιου πλούτου λέξεων υπήρξε το φυσικό επακόλουθο πρωτοφανούς εξέλιξης τού ελληνικού πνεύματος, παραγωγής ιδεών, σκέψεων, εννοιών, επιστημονικών και φιλοσοφικών αναζητήσεων υψηλής διανοητικής στάθμης, κλασικών θεατρικών έργων, γενικότερα ως αποτέλεσμα θαυμαστής καλλιέργειας τής παιδείας και τού πολιτισμού που βρήκε την έκφρασή της στην ελληνική γλώσσα.
Πράγματι χρειάστηκε να πλασθούν πλήθη λέξεων σε όλα τα επιστημονικά πεδία (φιλοσοφία, επιστήμες, θέατρο, ποίηση, ιστορία, φιλολογία, εκπαίδευση, καθημερινή ζωή κ.λπ.), για να δηλωθούν οι αντίστοιχες επικοινωνιακές ανάγκες. Αν αληθεύει η εκτίμηση τού Βιλαμόβιτς (Willamowitz) ότι από τα αρχαία κείμενά μας έχει σωθεί μόνο το ένα πέμπτο, τότε θα μπορούσε κανείς να υποθέσει ότι οι 125.000 λέξεις (που περιέχονται στο Λεξικό τής αρχαίας Ελληνικής των Liddell-Scott-Jones) ή ακόμη και οι 200.000 λέξεις (που υπάρχουν στο Ελληνο-ισπανικό Λεξικό τής Αρχαίας τού Φ. Αδράδος) θα ήταν, στην πραγματικότητα, πολύ περισσότερες. Ο λεξιλογικός θησαυρός τής Ελληνικής –ιδίως στη διαχρονική της παρουσία– δικαιολογεί πλήρως τη ρήση των Άγγλων.
Ωστόσο, πρέπει να παρατηρήσουμε ότι, αντίθετα προς ό,τι συνήθως πιστεύεται, δεν είναι τόσο ή μόνο ο αριθμός των λέξεων που προέχει. Περισσότερο σημαντικός είναι ο αριθμός των σημασιών που διαθέτει μια γλώσσα, δηλαδή των εννοιών τις οποίες έχει κωδικοποιήσει με λέξεις και οι οποίες είναι πολύ περισσότερες από τις ίδιες τις λέξεις, αφού πολύ συχνά μια λέξη δηλώνει (για λόγους οικονομίας) περισσότερες από μία σημασίες. Επομένως, η ρήση των Άγγλων θα ήταν ορθότερη αν έλεγε: «Οι Έλληνες θα έχουν μια τέτοια σημασία και κάποια λέξη που να την εκφράζει»!
