Από τις συλλογές τού παρελθόντος στα συμπεριληπτικά μουσεία τού μέλλοντος.
Την Τρίτη 4 Φεβρουαρίου 2025, στο πλαίσιο του σχεδίου δράσης: «Μουσειακή Εκπαίδευση», οι μαθητές και οι μαθήτριες τής Β΄ τάξης τού Α΄ Αρσακείου Γυμνασίου Ψυχικού, παρακολούθησαν, στη Βιβλιοθήκη των Αρσακείων Ψυχικού, διδασκαλία από την κ. Μαριλένα Καραμπατέα (φιλόλογο PhD).
Η διδασκαλία είχε ως στόχο οι μαθητές να κατανοήσουν τον σύνθετο ρόλο των μουσείων στην εποχή μας, να αντιληφθούν ότι το Μουσείο σήμερα δεν είναι ένα «μαυσωλείο» τού παρελθόντος αλλά ένας ζωντανός και εξελισσόμενος οργανισμός που αφουγκράζεται το παρόν και διαμορφώνει το μέλλον.
Αρχικά έγινε μια σύντομη αναδρομή στην ιστορία των μουσείων. Ξεκινώντας με την ετυμολογία τής λέξης, παρουσιάστηκαν τα μουσεία στην αρχαιότητα ως χώροι που ήταν αφιερωμένοι στη λατρεία των Μουσών και καλλιεργούσαν τη γνώση. Στη συνέχεια έγινε αναφορά σε διαδικασίες που σχετίζονται με τη δημιουργία και την ανάπτυξη ποικίλων συλλογών, που οδήγησαν στη διαμόρφωση των πρώτων μουσείων με τη σύγχρονη έννοια τού όρου. Προβλήθηκαν παραδείγματα από τα αναθήματα στα μεγάλα ιερά τής αρχαιότητας, τις ιδιωτικές συλλογές των ελληνιστικών και κυρίως των ρωμαϊκών χρόνων και τις χριστιανικές συλλογές αντικειμένων λατρείας. Σκιαγραφήθηκε η εξελικτική πορεία από τις συλλογές πολύτιμων αντικειμένων στις βασιλικές αυλές την εποχή τής Αναγέννησης στην Ιταλία, στις συλλογές αξιοπερίεργων αντικειμένων, που συχνά σχετίζονταν με το ενδιαφέρον του ανθρώπου για τη φύση, τον 16ο και 17ο αιώνα. Έγινε αναφορά στους τρόπους που απέκτησαν τις συλλογές τους τα μεγαλύτερα μουσεία τού κόσμου, όπως το Λούβρο και το Βρετανικό Μουσείο (λάφυρα πολέμου, μεταφορά αρχαίων από την Ελλάδα, τη Μ. Ασία, την Αίγυπτο, κ.ά.). Επισημάνθηκε ότι τον 18ο αιώνα, την εποχή τού Διαφωτισμού, τα Μουσεία παύουν να είναι απλά χώροι αποθήκευσης και έκθεσης και εξελίσσονται σε οργανισμούς που έχουν την ευθύνη για τη συστηματική ταξινόμηση και επιστημονική μελέτη των συλλογών τους με σκοπό τη διάδοση τής γνώσης στο ευρύτερο κοινό. Επίσης, αναφέρθηκε ότι τα πρώτα δημόσια μουσεία ιδρύονται όταν, τον 19ο αιώνα, οι βασιλικές οικογένειες τής Ευρώπης δωρίζουν τις συλλογές τους στο κράτος (π.χ. Prado, Hermitage, Γλυπτοθήκη Μονάχου, κ.ά.).
Στη συνέχεια παρουσιάστηκε η πρωτοποριακή αρχιτεκτονική πολλών σύγχρονων μουσείων (Κέντρα Pompidou, Μουσείο BMW στο Μόναχο, Μουσεία Guggenheim, κ.ά.), αλλά και η θεματική τους ποικιλία. Για παράδειγμα αναφέρθηκαν τα «ανοιχτά μουσεία» που αναβιώνουν τον τρόπο ζωής σε προηγούμενες εποχές, και τα σύγχρονα οικομουσεία, που αναδεικνύουν την πολιτιστική κληρονομιά σε σχέση με την οικολογία και το περιβάλλον μιας περιοχής. Προβλήθηκαν, επίσης, μουσεία που χρησιμοποιούν τις σύγχρονες τεχνολογίες για να προωθήσουν τη γνώση και προϋποθέτουν την αλληλεπίδραση τού επισκέπτη με το «έκθεμα», όπως το Human Body Museum στην Ολλανδία, το Ballοon Museum ή οι εμπειρίες εμβύθισης (Immersive experience) στο έργο μεγάλων καλλιτεχνών, όπως ο Van Gogh και o Dali.
Τέλος, συζητήθηκε η αποστολή των μουσείων στη σημερινή εποχή εστιάζοντας στις συμπεριληπτικές δράσεις τους. Παρουσιάστηκαν τα πιλοτικά προγράμματα που έχουν εφαρμοστεί σε πολλά μουσεία, στο εξωτερικό και στην Ελλάδα, με σκοπό να είναι προσβάσιμα σε όλους και να μπορούν να παρουσιάσουν τις συλλογές τους σε ανθρώπους με αναπηρίες (όρασης, ακοής, κινητικές αναπηρίες, ψυχικές ασθένειες) και σε άτομα διαφορετικών νευρογνωστικών ικανοτήτων. Αναφέρθηκαν περιπτώσεις μουσείων που ερευνούν τρόπους για να προβάλλουν τα εκθέματά τους ενεργοποιώντας όλες τις αισθήσεις, δίνοντας έμφαση στο συναίσθημα και στην απόλαυση.
Η επιλογή του περιεχομένου τής παρουσίασης αποσκοπούσε να καταστήσει τα μουσεία πιο προσιτά και ελκυστικά στα παιδιά, αναδεικνύοντας τον ρόλο τους ως μη ανταγωνιστικά περιβάλλοντα διάδοσης τής γνώσης που ενθαρρύνουν την ψυχαγωγία και τον αναστοχασμό.
Βιβλιοθήκη