Κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους 2023-24, στο πλαίσιο της λειτουργίας του Εργαστηρίου Ιστορίας & Τέχνης των Αρσακείων - Τοσιτσείων Σχολείων Εκάλης, η Υπηρεσία Πολιτιστικών Προγραμμάτων και Δραστηριοτήτων των Σχολείων της Φ.Ε., οργάνωσε Καλλιτεχνικό Εργαστήριο.
Υπεύθυνη του Εργαστηρίου είναι η αρχαιολόγος της Υπηρεσίας κ. Ερασμία Παπαγεωργίου.
Το Καλλιτεχνικό Εργαστήριο
Αφορμή για τη δημιουργία του Καλλιτεχνικού Εργαστηρίου αποτέλεσε η συνεργασία με την καθηγήτρια Εικαστικής Αγωγής του Α’ Αρσακείου-Τοσιτσείου Δημοτικού Σχολείου Εκάλης κ. Μαρίνα Κοράκη. Το εργαστήριο λειτούργησε στον χώρο της Επιγραφικής Συλλογής των Αρσακείων-Τοσιτσείων Σχολείων Εκάλης, ο οποίος διαμορφώθηκε ειδικά για τις ανάγκες του Εργαστηρίου.
Το Καλλιτεχνικό Εργαστήριο λειτουργεί συμπληρωματικά με τα προσφερόμενα εκπαιδευτικά προγράμματα πολιτισμού και έχει στόχο οι μαθητές:
- να κατανοήσουν βιωματικά το περιεχόμενο του εκπαιδευτικού προγράμματος πολιτισμού το οποίο παρακολούθησαν στο Εργαστήριο Ιστορίας & Τέχνης των Αρσακείων-Τοσιτσείων Σχολείων Εκάλης.
- να γνωρίσουν μορφές τέχνης του παρελθόντος, χρησιμοποιώντας τεχνικές οι οποίες προσιδιάζουν τις πρωτότυπες, προσαρμοσμένες στις δυνατότητες κάθε ηλικίας.
Οι στόχοι των εκπαιδευτικών προγραμμάτων
Τα προσφερόμενα εκπαιδευτικά προγράμματα πολιτισμού του Εργαστηρίου Ιστορίας & Τέχνης των Αρσακείων-Τοσιτσείων Σχολείων Εκάλης έχουν ως στόχο τα παιδιά που συμμετέχουν:
- να κατανοήσουν ήθη, έθιμα και συνήθειες της σημερινής εποχής, τα οποία αποτελούν αναμνήσεις του παρελθόντος.
- να εμπλουτίσουν τις θεωρητικές γνώσεις που προσφέρουν τα μαθήματα του ωρολογίου προγράμματος, μαθαίνοντας τα μικρά μυστικά της κοινωνίας τα οποία διαμόρφωσαν την ζωή των ανθρώπων, τις μεταξύ τους σχέσεις και τον πολιτισμό, ώστε να αρχίσουν σιγά σιγά να καταλαβαίνουν και τους λόγους για τους οποίους συνέβησαν τα γεγονότα τα οποία διδάσκονται.
- να αναπτύξουν την κριτική τους ικανότητα, συγκρίνοντας τις κοινωνίες του παρελθόντος με τις σημερινές.
Τα αποτελέσματα
Με την ολοκλήρωση του Καλλιτεχνικού Εργαστηρίου οι μαθητές:
- εκφράστηκαν μέσα από τα έργα τους, χρησιμοποιώντας υλικά και τεχνικές που δεν συνηθίζονται στο μάθημα των Καλλιτεχνικών, δημιουργώντας έργα δύο και τριών διαστάσεων.
- απέκτησαν γνώσεις και πληροφορίες για τις εικαστικές τέχνες του παρελθόντος και κατανόησαν ότι τα έργα τέχνης εκφράζουν απόψεις, αξίες και ιδέες του πολιτισμού µας και άλλων πολιτισμών.
- ανέπτυξαν την εκτίμηση και το ενδιαφέρον τους για την Τέχνη και την επιθυμία τους να συμμετάσχουν σε απλές και σύνθετες καλλιτεχνικές δραστηριότητες.
- έμαθαν να χρησιμοποιούν πηγές και πληροφορίες για να εκτελέσουν τις καλλιτεχνικές τους εργασίες.
- χρησιμοποίησαν την καλλιτεχνική έκφραση διαθεματικά με το μάθημα της γλώσσας, της ιστορίας, της μελέτης περιβάλλοντος, του θεάτρου κ.ά.
- έμαθαν να αναγνωρίζουν µορφικά στοιχεία σε έργα τέχνης του παρελθόντος και να τα ερμηνεύουν.
- εργάστηκαν ατομικά, αλλά παράλληλα προσέφεραν βοήθεια στους συμμαθητές τους που δυσκολεύτηκαν.
- συνεργάστηκαν για την εκτέλεση ομαδικών εργασιών.
- κατανόησαν τις ιστορικές παραμέτρους της τέχνης και αναγνώρισαν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της εκάστοτε ιστορικής περιόδου.
Οι δράσεις των σχολείων στο πλαίσιο του Εργαστηρίου
Κατά το σχολικό έτος 2023-24 στο πλαίσιο του Καλλιτεχνικού Εργαστηρίου του Εργαστηρίου Ιστορίας & Τέχνης των Αρσακείων-Τοσιτσείων Σχολείων Εκάλης πραγματοποιήθηκαν οι παρακάτω δράσεις:
Οι μαθητές των τμημάτων Ε’1 και Ε’2 του Α’ Αρσακείου-Τοσιτσείου Δημοτικού Σχολείου Εκάλης παρακολούθησαν, με τις υπεύθυνες εκπαιδευτικούς των τμημάτων τους (κ. Ολυμπία Παπούλια και κ. Κέλλυ Γκατσοπούλου), το εκπαιδευτικό πρόγραμμα πολιτισμού με τίτλο
«Ο ιερός ναός της του Θεού Σοφίας, Αγία Σοφία Κωνσταντινουπόλεως». Από τον Δεκέμβριο 2023 έως και τον Φεβρουάριο 2024, η κ. Παπαγεωργίου συνεργάστηκε με μικρές ομάδες 2-3 μαθητών, παράλληλα με την κανονική παράδοση του μαθήματος των Καλλιτεχνικών από την κ. Κοράκη, δημιουργώντας ένα αντίγραφο λεπτομέρειας ψηφιδωτού από το νότιο υπερώο της Αγίας Σοφίας Κωνσταντινουπόλεως, στο οποίο εικονίζεται ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Θ’ Μονομάχος. Το ψηφιδωτό εκτίθεται στο Θέατρο των Αρσακείων-Τοσιτσείων Σχολείων, μαζί με αυτό το οποίο δημιούργησαν το περασμένο σχολικό έτος οι μαθητές του τμήματος Ε’2 του Β’ Αρσακείου-Τοσιτσείου Δημοτικού Σχολείου Εκάλης (βλ.
εδώ), το οποίο εικονίζει την αυτοκράτειρα Ζωή Πορφυρογέννητη, σύζυγο του Κωνσταντίνου και προέρχεται από το ίδιο ψηφιδωτό σύνολο.
Τον Ιανουάριο 2024, οι μαθητές των τμημάτων Β’1 και Β’2 του Α’ Αρσακείου-Τοσιτσείου Δημοτικού Σχολείου Εκάλης παρακολούθησαν, με τις υπεύθυνες εκπαιδευτικούς των τμημάτων τους (κ. Γεωργία Ζερδέ και κ. Λουκία Λουκαδάκου), το εκπαιδευτικό πρόγραμμα πολιτισμού με τίτλο
«Παιδιά και Παιχνίδια στην Αρχαία Ελλάδα». Κατά τη διάρκεια του επόμενου μαθήματος Καλλιτεχνικών, οι μικροί μαθητές βρέθηκαν στο εργαστήριο και με τη βοήθεια των κ. Παπαγεωργίου και Κοράκη, κατασκεύασαν αλογάκια από πηλό, αντλώντας έμπνευση από τα αθύρματα με τα οποία έπαιζαν τα παιδιά της αρχαιότητας. Αφού στέγνωσε ο πηλός, οι μαθητές διακόσμησαν τα αλογάκια με ακρυλικά χρώματα και κόλλησαν πήλινες ρόδες στα πόδια τους. Τους επόμενους μήνες, τα αλογάκια στόλισαν τον Εργαστήριο Ιστορίας & Τέχνης και την Επιγραφική Συλλογή και τον Ιούνιο κάθε μαθητής πήρε το αλογάκι του για να το στολίσει στο σπίτι του.
Τον Μάρτιο 2024, οι μαθητές των τμημάτων Δ’1 και Δ’2 του Α’ Αρσακείου Δημοτικού Σχολείου Ψυχικού επισκέφθηκαν το Εργαστήριο Ιστορίας & Τέχνης των Αρσακείων-Τοσιτσείων Σχολείων Εκάλης, με τις υπεύθυνες εκπαιδευτικούς των τμημάτων τους (κ. Κική Πατεράκη και κ. Σοφία Καραούζα), και παρακολούθησαν το εκπαιδευτικό πρόγραμμα πολιτισμού με τίτλο «Οι αρχές και οι πολλαπλές χρήσεις του θεάτρου» (βλ. εδώ). Κατά τη διάρκεια της επίσκεψής τους, κλήθηκαν να κατασκευάσουν από πηλό θεατρικές μάσκες, κωμικές ή δραματικές, τις οποίες πήραν μαζί τους φεύγοντας, ως αναμνηστικό. Με τις οδηγίες της κ. Παπαγεωργίου, αφού έδωσαν τη γενική μορφή στη μάσκα τους, της έδωσαν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, όπως φρύδια, χείλη, μαλλιά κ.ά. κάνοντας την καθεμιά ξεχωριστή.
Μαθητές Δημοτικού γράφουν στη… Γραμμική Β!
Τον Μάιο 2024, οι μαθητές των τμημάτων Γ’1 και Γ’2 του Α’ Αρσακείου-Τοσιτσείου Δημοτικού Σχολείου Εκάλης παρακολούθησαν, με την υπεύθυνη της Εικαστικής Αγωγής κ. Μαρίνα Κοράκη, στο πλαίσιο του μαθήματος των Καλλιτεχνικών, το εκπαιδευτικό πρόγραμμα πολιτισμού με τίτλο «Η ιστορία της γραφής». Το θέμα παρουσιάστηκε από την εικαστική του πλευρά, με ποιον τρόπο δηλαδή, ήδη από την εποχή των σπηλαίων, στην προσπάθειά τους να διαιωνίσουν τις γνώσεις τους στις επόμενες γενεές, οι άνθρωποι ξεκίνησαν να χρησιμοποιούν σύμβολα τα οποία απέδιδαν αντικείμενα ή έννοιες και πώς τα σύμβολα αυτά άρχισαν να συνδέονται με φωνές και κατέληξαν στη σύνθεση συλλαβαρίων και αλφαβήτων, όπως τα γνωρίζουμε σήμερα. Παρακολούθησαν στην πράξη την εξέλιξη της ελληνικής γραφής, επεξεργαζόμενοι τα εκθέματα της Επιγραφικής Συλλογής των Αρσακείων-Τοσιτσείων Σχολείων Εκάλης, ενώ συνειδητοποίησαν ότι η συντριπτική πλειοψηφία των αρχαίων κειμένων, τα οποία σώζονται σήμερα, αποτυπώνονται πάνω σε πέτρα ή πηλό. Στη συνέχεια, οι μαθητές έγραψαν το όνομά τους στο σύγχρονο ελληνικό αλφάβητο και αφού συμβουλεύθηκαν ειδικούς πίνακες, το μετέγραψαν αρχικά σε ένα πρώιμο αττικό αλφάβητο και στη συνέχεια στη συλλαβογράμματη γραφή που ονομάζουμε Γραμμική Β. Στο τέλος, χάραξαν σε πήλινες πινακίδες το όνομά τους στις τρεις αυτές γραφές, ενώ διακόσμησαν ελεύθερα τον χώρο που έμεινε κενός, χαράσσοντας τυχαία σύμβολα της Γραμμικής Β που τους έκαναν εντύπωση, συγκεκριμένες λέξεις τις οποίες μετέγραψαν στην Γραμμική Β, λέξεις ή φράσεις τις οποίες αντέγραψαν από τις επιγραφές που βρίσκονταν γύρω τους. Έδειξαν τέτοιο ενδιαφέρον για την μεταγραφή στην Γραμμική Β, ώστε την τελευταία ημέρα του σχολικού έτους, μαζί με τις πινακίδες τους, πήραν και αναλυτικές οδηγίες με παραδείγματα, ώστε να εξασκηθούν περισσότερο στην Γραμμική Β το καλοκαίρι, εφόσον το επιθυμούν.
Αγία Σοφία