Υπάρχουν μέσα στη ζωή των λαών μερικές ημερομηνίες κρίσιμες, που είναι ορόσημα και σταθμοί. Τα ορόσημα αυτά είναι συγχρόνως αφετηρίες για νέα ξεκινήματα. Αυτές οι ημερομηνίες υψώνονται σαν παρατηρητήρια και από την υψηλότατη κορυφή τους μπορεί ένα έθνος να αγναντέψει όλη την περιπέτεια της ιστορικής του διαδρομής.
Μέγιστο γεγονός στην ιστορία του Ελληνικού Έθνους είναι η επανάσταση του 1821, χωρίς την οποία δε θα μπορούσε να νοηθεί το παρόν της ζωής του. Με γράμματα που θ’ αντέχουν πάντοτε στον χρόνο οι νεότερες γενιές όλων των λαών θα μαθαίνουν το υψηλό φρόνημα της γενιάς των Ελλήνων του ’21, που πέτυχε την επιβίωση της Ελληνικής φυλής, η οποία στις μεγάλες στιγμές της, στις μεγάλες της εξάρσεις, έδωσε διδάγματα στους λαούς, τόσα και τέτοια, που ξεπερνούν το μέτρο της υλικής και ποσοτικής της δύναμης και αντοχής και κατατάσσονται δικαιωματικά στις περιοχές των θρύλων.
Ο Αγώνας του 1821 είναι άγρια και επιβλητική οργή λαού που συναισθάνεται την αρχαία ευγένειά του, λαού που σπάζει τα δεσμά της ξένης τυραννίας, αποφασίζει να διακινδυνεύσει όλα για όλα και ή να νικήσει ή να εκλείψει. «Χαίρε, ω Χαίρε, Ελευθεριά!». Φθόγγος χαρμόσυνος που εγκαινιάζει το 1821, το έτος Ανάστασης του Ελληνισμού. Αιώνων μαρτύρια ανήκουστα και πόνοι ανέκφραστοι μετουσιώνονται τώρα στον νικηφόρο αυτόν παιάνα που απαλύνει τα πονεμένα των Ελλήνων στήθη. […]
Με αυτή τη βάση είναι δυνατό να κατανοηθεί το νόημα της ελληνικής Ελευθερίας, όπως τη δημιούργησε το ’21 και την τραγούδησε ο Σολωμός. Σταθερό όραμα της ψυχής των αγωνιστών είναι η πίστη ότι ο Άνθρωπος παίρνει αξία μόνο όταν κινήσει ελεύθερα όλες τις δυνάμεις του και τις συνθέσει κατά τα μέτρα της αρετής και της νοημοσύνης του. Η ελληνική Ελευθέρια και σαν επίτευγμα των αγωνιστών και σαν σύλληψη στη σολωμική ποίηση είναι οντότητα μοναδική και αναντικατάστατη. Είναι θεότητα ελληνική που συγκεντρώνει όλο τον πόνο και την δόξα του λαού. Κύριο γνώρισμα της είναι η πανταχού παρουσία της στον ελληνικό χώρο, γιατί όλοι ενσαρκώνουν το πνεύμα της. Η Ελευθερία στην ποίηση του Σολωμού είναι ενέργεια ψυχής και όχι αφηρημένη ιδέα. Συμπυκνώνει την αδυναμία του ανθρώπου από τη φύση του να συμβιβαστεί με την οποιασδήποτε μορφής καταπίεση, έστω και αν προσφέρονται σ’ αυτόν παραχωρήσεις και ανταλλάγματα για τα οποία ουδέποτε γνωρίζει χάρη ή ευγνωμοσύνη.

Απόσπασμα από τον Πανηγυρικό Λόγο της Φιλολόγου του Αρσακείου Γενικού Λυκείου Ψυχικού κ. Μ. Γραμματικού

25η Μαρτίου 1821