Βρυζάκης Θεόδωρος, Η Ελλάς ευγνωμονούσα, 1858 (πηγή: Εθνική Πινακοθήκη)

Οι ήρωες του 1821 έχουν καταγραφεί στο εθνικό μας υποσυνείδητο ως πλάσματα μυθικά και συνιστούν αναπόσπαστο κομμάτι μιας μνήμης που συνεχίζει να εμπνέει. Αν θέλουμε όμως να τους «προσεγγίσουμε», δεν πρέπει να ξεχνάμε πως ήταν κι αυτοί…άνθρωποι. Άνθρωποι με πίστη σε δημοκρατικές αρχές και ιδανικά, άνθρωποι που διεκδίκησαν το αγαθό της ελευθερίας. Άνθρωποι με προτερήματα και αδυναμίες, που πάλεψαν όμως για έναν κοινό σκοπό, που θεώρησαν το συλλογικό καλό σημαντικότερο από τον εαυτό τους, που πίστεψαν σε έναν καλύτερο κόσμο, που αναγέννησαν τον ελληνισμό και θεμελίωσαν το δικό μας παρόν. Βεβαίως σήμερα δεν μπορούμε να μιλάμε για ηρωισμό με την έννοια που αυτός εννοούνταν σχεδόν 200 χρόνια πριν. Ο σύγχρονος πατριωτισμός πρωτίστως συνδέεται με τη θωράκιση της δημοκρατίας, την κατοχύρωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, την αξιοκρατία, τη διαφάνεια, τη σωστή πληροφόρηση, τη συμμετοχή και την εμπέδωση της κοινωνίας των πολιτών. Γι’ αυτό, λοιπόν, οφείλουμε να μετουσιώσουμε τα διδάγματα της Επανάστασης του 1821 σε στάσεις ζωής. Στάσεις που παρατηρούμε σε απλούς ανθρώπους που - όπως οι πρόγονοί τους κάποτε - πασχίζουν να ζήσουν αδούλωτοι σε οποιοδήποτε ζυγό, που υπερασπίζονται εμπράκτως τις αξίες τους, που αγωνίζονται να ζήσουν αξιοπρεπώς ενώ παράλληλα νοιάζονται για ό,τι συμβαίνει γύρω τους και θέτουν το «εμείς» ως προτεραιότητα διατηρώντας την καλοπροαίρετη ματιά τους. Οι άνθρωποι αυτοί βρίσκονται ανάμεσά μας αθόρυβα, κι ας τους καλύψει το σκοτάδι του χρόνου κι ας μη γίνουν ποτέ πρωταγωνιστές κάποιας ένδοξης ιστορίας. Άλλωστε, όπως αναφέρει και ο στίχος του Σεφέρη «Οι ήρωες προχωρούν στα σκοτεινά».
Στέλλα Κουλάδη, φιλόλογος