Δεν ξέρουμε αν καμιάς άλλης γης το χώμα είναι τόσο ζυμωμένο με αίμα και κόκαλα ηρώων, αν η δόξα περπάτησε τόσες φορές μονάχη πάνω σε ολόμαυρες ράχες ώσπου να συναντήσει τη λευτεριά...
Για άλλη μια φορά η πατρίδα μας την 25η Μαρτίου πανηγυρίζει για δύο «Χαίρε».
Το «Χαίρε κεχαριτωμένη Μαρία» και το «Χαίρε ω χαίρε Ελευθεριά».
Δεν εορτάζουμε σήμερα ένα απλό ιστορικό συμβάν, ένα ξέσπασμα ιδεολογικών ανατάσεων, έναν ακόμα πόλεμο. Αλλά κοινωνούμε των αχράντων μυστηρίων ενός αγώνα που έμελε να βγάλει τον νεότερο ελληνισμό από τη λήθη τής Ιστορίας.
Είναι αλήθεια πως μια τέτοια πολυσήμαντη μέρα αδυνατούμε να διακρίνουμε τα όρια θρησκευτικής και εθνικής γιορτής. Πού θα κατατάξουμε άραγε τη Μπουμπουλίνα, που με παρρησία ψιθύριζε «Ευλογητός ο Θεός» σαν μάθαινε τον ηρωικό θάνατο των παιδιών και τού συζύγου της; Ποια τα όρια μεταξύ πίστεως και πατρίδος, όταν ο Κολοκοτρώνης σε μια κρίσιμη καμπή τού αγώνα προσπίπτει μετά δακρύων στην εικόνα τής Παναγιάς και την ικετεύει να ρύση εξ αιμάτων τον απελπισμένο λαό;
Η επανάσταση τού 1821 είναι μια από τις κορυφαίες στιγμές στην ιστορία τής Ελλάδας. Είναι μια εποχή που ανέδειξε αληθινούς ήρωες, σπουδαίους πολεμιστές και φωτισμένους λόγιους, που διέθεσαν τη ψυχή και τη ζωή τους για τον ιερό αγώνα των Ελλήνων.
Η κατανόηση τού παρελθόντος συνιστά βασική προϋπόθεση για την ανταπόκριση στην πρόκληση τού μέλλοντος. Ένας λαός γράφει την ιστορία του όχι για να αφηγηθεί το παρελθόν του, αλλά για να δηλώσει αυτό που θέλει να είναι στο μέλλον.
Δεν γνωρίζουμε αν στην ιστορία των εθνών γράφτηκαν σελίδες περισσότερο τραγικές αλλά και ηρωικές από αυτές τής επανάστασης τού ’21. Είμαστε σίγουροι, όμως, ότι ούτε υπήρξε ούτε θα υπάρξει λαός με ψυχοσύνθεση γεμάτη αντιθέσεις. Τόσα όνειρα, τόσοι θρύλοι, τόσες παραδόσεις, τόσοι αγώνες, τόσοι θρίαμβοι αλλά και τόσοι σπαραγμοί και τόσες τραγωδίες...
Εκείνοι που πέρασαν τεράστιες κακουχίες και κλήθηκαν από τη παιδική τους ηλικία να πάρουν τα βουνά, ώστε να αποφύγουν την ταπείνωση και τον εξευτελισμό, εκείνοι που στη συντριπτική τους πλειονοψηφία δεν έμαθαν γράμματα αλλά μόνο την τέχνη τού πολέμου αποτελούν το πιο λαμπρό παράδειγμα, πως η ζωή είναι το μεγαλύτερο πανεπιστήμιο και η καρδιά το απαραίτητο συστατικό, ώστε να αποφοιτήσει κάποιος.
Τα λόγια τους, όμως, διασώθηκαν και αντηχούν ακόμη και τώρα ως σύγχρονα και αληθινά. Λόγια και φράσεις που υμνούν την επανάσταση, τον πατριωτισμό, τη γενναιότητα των ηρώων τού 1821.
Ας τα θυμηθούμε:
Γιάννης Μακρυγιάννης:
«Γι’ αυτά τα μάρμαρα επολεμήσαμε»
«Η τύχη μάς έχει τους Έλληνες πάντοτε ολίγους»
« Αν θέλωμεν το λίγο να γίνει μεγάλο, πρέπει να λατρεύωμεν Θεόν, να αγαπάμε πατρίδα, να ‘χωμεν αρετή. Τα παιδιά να τα μαθαίνωμεν γράμματα και ηθική»
«Τούτη τη πατρίδα την έχομεν όλοι μαζί και σοφοί και αμαθείς και πλούσιοι και φτωχοί, και πολιτικοί και στρατιωτικοί»
«Μπορεί να είμαστε λίγοι και αδύναμοι, μα έχουμε μαζί μας τον παντοδύναμο Θεό και θα νικήσουμε»
Ρήγας Φεραίος:
«Όποιος ελεύθερα συλλογάται, συλλογάται καλά»
«Κάλλιο για την πατρίδα κανένας να χαθεί,
παρά να κρεμάσει φούντα για ξένον στο σπαθί»
«Ο ιερός τη πατρίδος έρως εμφωλεύει εις την καρδίαν, και η καρδία δεν γηράσκει ποτέ»
«Για την Πατρίδα όλοι να ‘χωμεν μια καρδιά.»
Λόρδος Βύρων:
«Ποτέ δεν αποτυχαίνουν αυτοί που πεθαίνουν για έναν μεγάλο σκοπό»
Γεώργιος Καραϊσκάκης:
«Χαιρέτα καβαλάρης, για να σε χαιρετούν όταν ξεπεζέψεις»
«Όταν θέλω γίνομαι άγγελος, και όταν θέλω πάλε γίνομαι διάβολος»
Θεόδωρος Κολοκοτρώνης:
«Οι Έλληνες είναι τρελλοί, αλλά έχουν Θεόν φρόνιμον»
«Το Γένος μας και άλλες φορές σταυρώθηκε, αλλά ιδού ζώμεν»
«Το «αν» εσπάρθη πολλές φορές, αλλά δεν εφύτρωσε»
«Νέοι, πρέπει να φυλάξετε την πίστη σας και να την στερεώσετε, διότι, όταν επιάσαμε τα άρματα, είπαμε πρώτα υπέρ ΠΙΣΤΕΩΣ και έπειτα υπέρ ΠΑΤΡΙΔΟΣ…»
«Ο Θεός έβαλε την υπογραφή του για τη λευτεριά της Ελλάδας και δεν την παίρνει πίσω»
«Φωτιά και τσεκούρι στους προσκυνημένους»
«Εγώ, η φαμίλια μου, τα άρματά μου, ό,τι έχω είναι για την πατρίδα»
Παλαιών Πατρών Γερμανός:
«Η Ιστορία και το μέλλον της Ελλάδος στηρίζονται πάνω σε τρεις λέξεις: Θρησκεία, Ελευθερία, Πατρίδα»
Αθανάσιος Διάκος:
«Εγώ Γραικός γεννήθηκα, Γραικός θε να πεθάνω»
«Εις τα όπλα λοιπόν φίλοι, η πατρίς μας προσκαλεί»
Παπαφλέσσας:
«[…] Έλληνες ποτέ μην ξεχνάτε το χρέος σε Θεό και σε Πατρίδα! Σ’ αυτά τα δύο σας εξορκίζω ή να νικήσουμε ή να πεθάνουμε κάτω από την Σημαία τού Χριστού»
Κωνσταντίνος Κανάρης:
«Μια δύναμις με άρπαξε από την λιτανεία πριν φύγουμε από τα Ψαρά για την Χίο. Μια δύναμις θεϊκή με γιγάντωσε… Αυτή η θεία δύναμις μου έδωσε θάρρος διά να φθάσω με το πυρπολικό μου στην Τουρκική Ναυαρχίδα… Οι Τούρκοι ήταν τόσοι ώστε εάν έπτυον επάνω μας θα μας έπνιγαν αναμφιβόλως… Εις το όνομα του Κυρίου φώναξα εκείνη τη στιγμή. Έκανα τον Σταυρό μου και πήδηξα στη βάρκα. Οι φλόγες του πυρπολικού μεταδόθηκαν στην Ναυαρχίδα που τινάχθηκε στον αέρα και παρέσυρε στον θάνατο χιλιάδες Τούρκους…
- Πώς τον έκανες τον άθλο, Ναύαρχε;
- Να, ξύπνησα εκείνο το πρωί και είπα: «Απόψε Κωσταντή, θα πεθάνεις για την Ελλάδα»
Μάρκος Μπότσαρης:
« Αύριο θα ξαναγίνει πόλεμος. Κι όποιος σταθεί άξιος παίρνει το δίπλωμά του από τους Τούρκους»
Γρηγόριος ο Ε΄:
« Εγώ διά τούτον είμαι Πατριάρχης, όπως σώσω το έθνος μου. Ο θάνατός μου, ίσως, επιφέρει μεγαλυτέραν ωφέλειαν από τη ζωή μου»
Μπουμπουλίνα:
« Έχασα το σύζυγό μου, ευλογητός ο Θεός! Ο πρεσβύτερος γιος μου έπεσε με τα όπλα ανά χείρας, ευλογητός ο Θεός!»
Αλέξανδρος Υψηλάντης:
«Μάχου υπέρ πίστεως και πατρίδος»
Δέσπω Τζαβέλλα:
«Σε ευχαριστώ Παρθένα μου που τους γλύτωσες και αυτή τη φορά. Μα εγώ πάντα ξεγραμμένους τους έχω».
Έχοντας αυτούς τους προγόνους οφείλουμε να υπερβούμε τις τραυματικές εμπειρίες τού παρελθόντος και να ψηλαφίσουμε με κριτική διάθεση τα λάθη και τα ελαττώματά μας.
Να βαθύνουμε την αυτοσυνειδησία μας και με περίσσευμα γενναιότητας να αναλάβουμε τις ευθύνες μας.
Ας μετρήσουμε την προσφορά μας στη Πατρίδα όχι από την ένταση των συναισθημάτων αλλά από την ευθυκρισία, το ήθος, την ποιότητα, την καθαρότητα και τη νηφαλιότητα των επιχειρημάτων που καταθέτουμε, γιατί η δημοκρατία είναι ευαγγελική και έχει ως κίνητρο την αγάπη. Και ας αφήσουμε τούτη την ώρα να αντηχήσουν στα αφτιά μας τα λόγια τού εθνικού μας δικαστή Γεωργίου Τερτσέτη:
«[…] ας έλθει πάλι η χάρις και η ευγένεια σ΄ αυτό τον τόπο και αν δεν δυνηθούμε να κατεβάσουμε τον ουρανό στην Ελλάδα, ας υψώσουμε τον Έλληνα στα ουράνια…»
Η Διευθύντρια και ο Σύλλογος Διδασκόντων
25η Μαρτίου 1821