Την Πέμπτη 24 Φεβρουαρίου 2016 οι μαθητές τού Αρσακείου Γυμνασίου Θεσσαλονίκης παρακολούθησαν, στο θέατρο των Σχολείων, δύο διηγήματα τού Σκιαθίτη Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη («Τὸ μυρολόγι τῆς φώκιας» και «Τὸ καμίνι»), σκηνοθετημένα με τον ιδιαίτερο τρόπο τού Δήμου Αβδελιώδη, από την Χίο.
Η Χίος λένε πως ήταν η πατρίδα τού Ομήρου, τού μυθικού τυφλού ποιητή ο οποίος συνέταξε με τα έπη του (την Ιλιάδα και την Οδύσσεια) τον καταστατικό χάρτη ενός πολιτισμού που, για πρώτη φορά στην ιστορία, είχε ως μέτρο τον άνθρωπο. Αυτόν τον άνθρωπο, που αναμετριέται με τα πάθη και όλους τους δαίμονες («τοὺς Λαιστρυγόνας καὶ τοὺς Κύκλωπας») που «κουβανεῖ μὲς στὴν ψυχή» του. Αυτόν που ορθώνει το ανάστημα στον «θυμωμένο Ποσειδῶνα», για να υπερασπιστεί το δικαίωμά του να σταθεί όρθιος σε αυτόν τον κόσμο. Έναν κόσμο, που πάντα θα φανερώνεται στα μάτια τού ανθρώπου σαν μια άγρια σκληρή γραμμή, σαν όριο και γκρεμός, όπως αυτός όπου ακροβατούν οι ήρωες των δύο διηγημάτων τού Παπαδιαμάντη. Όλα θα κριθούν από μια λεπτομέρεια, μια στιγμή που γράφει τη μοίρα τού ανθρώπου: αν θα λουστεί στο φως ή θα βυθιστεί στο σκοτάδι. Ένα όριο ανάμεσα στη στεριά και τη θάλασσα, τη γη και τον ουρανό, τη ζωή και τον θάνατο, τον ήχο και τη σιωπή. Αντιμέτωπος με τη σκληρή μοίρα του, ο άνθρωπος (από τον Όμηρο και τους μεγάλους τραγικούς, τον Αισχύλο, τον Σοφοκλή και τον Ευριπίδη, μέχρι και τον Παπαδιαμάντη) αναλαμβάνει το χρέος του να ενώσει τα διεστώτα, με μοναδικό όπλο του τον λόγο. Έναν λόγο λεπτό σαν χειροτέχνημα και στιβαρό σαν μέταλλο. Λόγο διάφανο σαν γυάλινο ψηφιδωτό, κεντημένο με σπάνιας ομορφιάς λέξεις («Ἐκάθισε κ᾿ ἐκοίταζεν ἐπιμόνως» «εἰς τὴν ἀμφιλύκην τοῦ νυκτώματος», «μὲ ὀνειροπολήματα αἴγλης καὶ μαρμαρυγῆς εἰς τὴν κεφαλήν», «εἰς τὴν ὀφρὺν ἑνὸς προεξέχοντος βράχου», «εἰς τὴν ἄκρην χθαμαλοῦ, θαλασσοφαγωμένου βράχου», «τὴν θάλασσαν τὴν πανδέγμονα» «βόστρυχοι ἀπὸ κόμας ξανθάς», «καὶ ἄλλα τοῦ θανάτου λάφυρα») και, την ίδια στιγμή, απογυμνωμένο από κραυγαλέους συναισθηματισμούς και εύκολα εφέ. Χειροτέχνημα, όχι πυροτέχνημα, βαθιά ριζωμένο στη γη και ταυτοχρόνως ορθωμένο σαν κίονας ναού αρχαιοελληνικού.
Ο Δήμος Αβδελιώδης, μεταποιώντας την ακραία καλλιτεχνική ευαισθησία του σε θεατρική πρόταση αλλά και στάση ζωής, παρουσίασε στα παιδιά έναν τρόπο μέθεξης αυτού του λόγου, που –αν μη τι άλλο– τα ταξίδεψε σε αυτή την εποχή που γέννησε αυτά τα μνημεία τού λόγου. Τότε που δεν υπήρχαν ούτε ψηφιακές βιβλιοθήκες ούτε καν βιβλία, τότε που η γνώση μεταδιδόταν από στόμα σε στόμα χάρη στο γεμάτο μνήμη στήθος των αοιδών: αυτών που, αποστηθίζοντας χιλιάδες στίχους μέσα τους, έχτιζαν έναν ολόκληρο κόσμο μέσα από τη μουσική εκφορά τού λόγου και μόνο. Σαν άλλος ραψωδός, με μια ρυθμική αγωγή την οποία εφηύρε και ανέσυρε, όντας ξεχασμένη από καιρό, στάθηκε και πρόφερε (μέσα από το σώμα και το στόμα τής ηθοποιού Αλεξίας Φωτιάδου) τον αρχετυπικό ψαλμό τού Παπαδιαμάντη: «Σὰν νά ᾽χαν ποτὲ τελειωμὸ τὰ πάθια κ᾿ οἱ καημοὶ τοῦ κόσμου».
Μετά την παράσταση, ακολούθησε συζήτηση ανάμεσα στον σκηνοθέτη και τους μαθητές εντυπωσιασμένους να θέτουν τα ερωτήματά τους.

Κάποιοι από αυτούς κατέγραψαν τις εντυπώσεις τους:
Οι εντυπώσεις μου από την παράσταση των διηγημάτων τού Παπαδιαμάντη «Το μυρολόγι της φώκιας» και «Το καμίνι» είναι πολύ θετικές. Η ηθοποιός και ο σκηνοθέτης μάς τα παρουσίασαν με έναν διαφορετικό και πολύ ιδιαίτερο τρόπο που μας απορρόφησε όλους στη ροή τού κειμένου.
Νικόλας Κώστα (Α΄1)


Τα δύο κείμενα τού Παπαδιαμάντη που άκουσα μου άρεσαν πολύ. Δεν περίμενα πως δύο διηγήματα με τόσο απλό θέμα θα είχαν τέτοιο εκφραστικό πλούτο. Μετά από κάθε λέξη γινόταν μια μικρή παύση, η οποία σε έκανε να απορείς για αυτό που θα ακολουθήσει. Αυτό μου άρεσε ιδιαίτερα. Επίσης, μου έκανε μεγάλη εντύπωση η δυνατότητα τής ηθοποιού να αποστηθίσει τόσο μεγάλα κείμενα σε καθαρεύουσα.
Μαριλένα Κατσαρού (Β΄1)

Η απαγγελία των κειμένων ήταν πολύ προσωπική και ιδιαίτερη. Είχαμε, βέβαια, κάποια προβλήματα με τη γλώσσα, που ήταν η καθαρεύουσα, αλλά, σε γενικές γραμμές πιστεύω πως η παράσταση κατάφερε να μας κεντρίσει το ενδιαφέρον –κυρίως σε εμάς, τα παιδιά τής μεγαλύτερης τάξης.
Παναγιώτης Νεοφύτου (Γ΄2)

• 
•  

Δείτε ένα μικρό απόσπασμα από την παράσταση :